แร่หายากกลายเป็น ‘อาวุธลับ’ สงครามการค้าของ 8 ชาติ! รถยุโรป-ญี่ปุ่น

อุตสาหกรรมยานยนต์ทั่วโลกกำลังเผชิญกับวิกฤตครั้งใหม่ เมื่อการขาดแคลน ‘แร่หายาก’ (Rare Earth Elements) เริ่มส่งสัญญาณรุนแรงขึ้นอย่างต่อเนื่อง สาเหตุหลักมาจากการที่จีนเริ่มใช้มาตรการควบคุมการส่งออก และกำลังเป็นหนึ่งในอาวุธลับของ 8 ประเทศ เพื่อต่อรองและตอบโต้สหรัฐฯ ในการขึ้นภาษีนำเข้าโดยเฉพาะจากจีน

สมาคมผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ยุโรป (CLEPA) เปิดเผยว่า ขณะนี้โรงงานและสายการผลิตของผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์หลายแห่งในยุโรปต้องหยุดชะงักลง เนื่องจากมาตรการควบคุมการส่งออกแร่หายากของจีน และอนาคตอาจเพิ่มขึ้นอีกเมื่อปริมาณสินค้าคงคลังลดน้อยลง

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

ทั้งนี้ แม้ว่าจะมีการยื่นใบอนุญาตส่งออกไปยังทางการจีนหลายร้อยฉบับตั้งแต่ต้นเดือนเมษายน แต่ได้รับการอนุมัติเพียงประมาณ 25% เท่านั้น

เบนจามิน ครีเกอร์ เลขาธิการ CLEPA กล่าวว่า ห่วงโซ่อุปทานทั่วโลก ต่างได้รับผลกระทบจากข้อจำกัดการส่งออกของจีน ส่งผลให้การผลิตในภาคซัพพลายเออร์ของยุโรปต้องหยุดชะงักลง

สำหรับสมาคมอุตสาหกรรมยานยนต์เยอรมัน (VDA) ซึ่งเป็นกลุ่มล็อบบี้หลักในอุตสาหกรรมรถยนต์ของประเทศ ได้เตือนว่าข้อจำกัดการส่งออกของจีนอาจทำให้การผลิตหยุดชะงักในไม่ช้านี้

“ข้อจำกัดการส่งออกแร่ธาตุหายากของจีนเป็นความท้าทายอุปทาน ไม่ใช่แค่ในห่วงโซ่อุปทานของยานยนต์เท่านั้น แม้ว่าจะมีการออกใบอนุญาตบางส่วนแล้ว แต่ปัจจุบันยังไม่เพียงพอที่จะรับประกันการผลิต” ฮิลเดการ์ด มุลเลอร์ ประธาน VDA กล่าวกับ CNBC

อย่างไรก็ตาม ปัญหาอีกประการหนึ่งเกิดขึ้นจากความล่าช้าในการผ่านพิธีการศุลกากรสำหรับสินค้าส่งออกที่ได้รับใบอนุญาตส่งออกที่ถูกต้อง หากสถานการณ์เป็นเช่นนี้ก็ไม่สามารถตัดประเด็นการล่าช้าในการผลิตหรือแม้กระทั่งการหยุดการผลิตออกไปได้อีกต่อไป

มุลเลอร์ย้ำถึงข้อเรียกร้องของ VDA ให้สมาชิกรัฐสภาเยอรมนีและสหภาพยุโรป โดยหยิบยกประเด็นนี้ขึ้นมาหารือกับฝ่ายจีนโดยตรง เพื่อหาทางแก้ไขสถานการณ์นี้โดยเร็วที่สุด โดยคาดว่าความต้องการแร่หายากและแร่ธาตุที่สำคัญจะเติบโตแบบก้าวกระโดดในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า เนื่องจากการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาดกำลังเร่งตัวขึ้น

ในขณะเดียวกัน จีนผู้นำห่วงโซ่อุปทานแร่ธาตุที่สำคัญ โดยคิดเป็นประมาณ 60% ของผลผลิตแร่และแร่หายากของโลก ซึ่งล่าสุดเจ้าหน้าที่สหรัฐฯ เคยเตือนไว้ก่อนหน้านี้ว่าเรื่องนี้เป็นความท้าทายเชิงกลยุทธ์ท่ามกลางการเปลี่ยนผ่านสู่แหล่งพลังงานที่ยั่งยืนมากขึ้น

รายงานระบุอีกว่า BMW ผู้ผลิตรถยักษ์ใหญ่สัญชาติเยอรมนี กล่าวว่าเครือข่ายซัพพลายเออร์บางส่วนได้รับผลกระทบจากการจำกัดการส่งออกของจีน ขณะที่ Volkswagen และ Mercedes-Benz คู่แข่งรายใหญ่ ต่างก็กล่าวว่าไม่ได้ประสบปัญหาการขาดแคลนใดๆ

ทั้งนี้ ปัญหานี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ผู้ผลิตรถยนต์ในยุโรปเท่านั้น เพราะ Nissan ของญี่ปุ่นก็ออกมายอมรับว่ากำลังสำรวจวิธีลดผลกระทบจากการควบคุมการส่งออกของจีน โดยร่วมมือกับรัฐบาลญี่ปุ่นและสมาคมผู้ผลิตรถยนต์ญี่ปุ่น

นอกจากนี้ สำนักข่าว Reuters ยังอ้างแหล่งข่าวไม่ระบุชื่อสองรายว่า Suzuki Motor ผู้ผลิตรถยนต์สัญชาติญี่ปุ่นได้ระงับการผลิตรถยนต์รุ่น Swift ชั่วคราวแล้ว สืบเนื่องจากมาตรการควบคุมแร่หายากของจีนเช่นกัน

สำหรับ มาเลเซีย เวียดนาม และไทย แร่หายากมีบทบาทสำคัญอย่างมากในห่วงโซ่อุปทาน และภูมิรัฐศาสตร์ แต่ถึงแม้ว่าประเทศเหล่านี้อาจมีปริมาณสำรองซึ่งจากการวิเคราะห์แร่ธาตุที่มีอยู่ ซึ่งพบว่ามีเหมืองในมาเลเซียและเวียดนาม แต่ระดับการผลิตก็ยังต่ำกว่าของจีน

เมื่อปัจจุบันเผชิญกับข้อจำกัดล่าสุดของจีนในการส่งออกแร่หายาก ดังนั้นจึงกระทบต่อซัพพลายเชน ยานยนต์ไฟฟ้า (EV) อิเล็กทรอนิกส์ และพลังงานหมุนเวียน ซึ่งไทยต้องพึ่งพาห่วงโซ่อุปทานแร่เป็นอย่างมาก อย่างไรก็ตาม จีน ซึ่งครองส่วนแบ่ง 60% ของการขุดแร่หายากทั่วโลกและการแปรรูป 85% ล้วนอยู่ในจีน

8 ประเทศที่มีแร่หายากสำรองมากที่สุดในโลก