วันอาสาฬหบูชา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติของไทย ถือเป็นวันสำคัญทางศาสนาพุทธนิกายเถรวาท และเป็นวันหยุดราชการของไทย
คำว่าอาสาฬหบูชา ย่อมาจาก อาสาฬหปูรณมีบูชา ซึ่งแปลว่าการบูชาในวันเพ็ญเดือนอาสาฬหะ อันเป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนาคือ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร แก่ปัญจวัคคีย์หรือพราหมณ์ทั้ง 5 ที่ประกอบไปด้วย โกณฑัญญะ, วัปปะ, ภัททิยะ, มหานามะ และอัสสชิ โดยการแสดงธรรมดังกล่าว ทำให้พราหมณ์โกณฑัญญะเกิดความเลื่อมใสในพระธรรมของพระพุทธเจ้า จนได้ดวงตาเห็นธรรม หรือบรรลุเป็นพระอริยบุคคลระดับโสดาบัน จึงขออุปสมบทในพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และกลายเป็นสาวกและภิกษุองค์แรกของโลก ทำให้วันนั้นเป็นวันที่พระรัตนตรัยครบองค์สามบริบูรณ์เป็นครั้งแรก คือมีทั้งพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์
