วันสงกรานต์ คือการนับวันตามสุริยคติ (การนับวันและเดือนโดยถือกำหนดจากตำแหน่งดวงอาทิตย์เป็นหลัก) โดยคำว่า ‘สงกรานต์’ เป็นคำภาษาสันสกฤต แปลว่า ผ่าน หรือเคลื่อนย้ายเข้าไป ซึ่งในที่นี้หมายถึงวันที่พระอาทิตย์ผ่านหรือเคลื่อนย้ายจากราศีมีนเข้าสู่ราศีเมษ ตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 ตามคติพราหมณ์ถือเป็นวันและเวลาที่ตั้งต้นเข้าสู่ปีใหม่ จึงเรียกวันนี้ว่า วันมหาสงกรานต์
ประเทศสยามในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงได้นำคติพราหมณ์นี้มากำหนดวันที่ 1 เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2432
สำหรับวันสงกรานต์ปีนี้นับเป็นสงกรานต์ในรอบ 3 ปีที่จะได้กลับมาสาดน้ำอีกครั้ง หลังจาก 3 ปีที่ผ่านมาต้องอยู่ภายใต้มาตรการควบคุมโรคระบาดที่จำเป็นต้องงดการสาดน้ำ
นอกจากเป็นวันสงกรานต์ วันนี้ยังเป็นวันผู้สูงอายุแห่งชาติด้วย โดยที่มาของวันนี้มีจุดเริ่มต้นจากการประชุมสมัชชาโลกว่าด้วยผู้สูงอายุ ณ กรุงเวียนนา ประเทศออสเตรีย เมื่อวันที่ 13 เมษายน พ.ศ. 2525 ซึ่งในที่ประชุมได้พิจารณาประเด็นสำคัญเกี่ยวกับผู้สูงอายุไว้ 3 ประการคือ ด้านมนุษยธรรม ด้านการพัฒนา และด้านการศึกษา และกำหนดให้ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปจัดว่าเป็นผู้สูงอายุ (Elderly) ซึ่งใช้เป็นมาตรฐานเดียวกันทั่วโลก ทางรัฐบาลไทยในยุค พล.อ. เปรม ติณสูลานนท์ จึงมีมติกำหนดวันนี้ให้เป็นวันผู้สูงอายุแห่งชาติ และมีการจัดกิจกรรมสำหรับผู้สูงอายุในทุกๆ ปีเป็นต้นมา
โดยหนึ่งในกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุที่ปฏิบัติกันมาช้านาน คือการรดน้ำดำหัวบุพการี ผู้สูงอายุ หรือผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ เพื่อเป็นการขอขมา หรือขอโทษซึ่งกันและกันที่เคยล่วงเกินในปีที่ผ่านมา และขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคล
