พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงขึ้นครองราชสมบัติสืบราชสันตติวงศ์เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2489 และทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกตามแบบอย่างโบราณราชประเพณี 2 วัน คือวันที่ 4 พฤษภาคม 2493 เป็นวันจุดเทียนชัย กับวันที่ 5 พฤษภาคม 2493 ซึ่งเป็นวันประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
เมื่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงรับเครื่องราชกกุธภัณฑ์แล้ว พระราชครูวามเทพมุนีกราบบังคมทูลถวายชัยมงคลด้วยภาษามคธและภาษาไทย จากนั้นจึงมีพระปฐมบรมราชโองการ พระราชทานอารักขาแก่พสกนิกรชาวไทยทั้งหลายว่า “เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งมหาชนชาวสยาม”
ในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีการกำหนดให้วันที่ 5 พฤษภาคมของทุกปีเป็นวันฉัตรมงคล ซึ่งถือเป็นวันหยุดราชการ ต่อมาเมื่อวันที่ 11 เมษายน 2560 หลังจากเสด็จสวรรคต ทางรัฐบาลได้ประกาศลงในราชกิจจานุเบกษาให้ยกเลิกวันฉัตรมงคล 5 พฤษภาคมของทุกปี ก่อนที่คณะรัฐมนตรีจะมีมติเมื่อวันที่ 21 พฤษภาคม 2562 กำหนดให้วันที่ 4 พฤษภาคมเป็นวันฉัตรมงคลแทน เพื่อรำลึกถึงพระราชพิธีบรมราชาภิเษกของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 ที่ประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม 2562
