โอลิมปิกฤดูร้อนปี 1968 ที่เม็กซิโกซิตี้ ประเทศเม็กซิโก นับเป็นมหกรรมกีฬาโอลิมปิกเกมส์ครั้งแรกที่มีประเทศลาตินอเมริกาเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขัน ซึ่ง เปโดร รามิเรซ วาซเกซ (Pedro Ramirez Vazquez) สถาปนิกและประธานจัดการแข่งขันปีนั้น มองเห็นโอกาสสำคัญที่จะใช้มหกรรมกีฬาที่ใหญ่ที่สุดในโลก แนะนำประเทศเม็กซิโกให้ทั่วโลกรู้จักผ่านการออกแบบที่เป็นเอกลักษณ์
ด้วยงบประมาณที่มีจำกัดจนไม่สามารถสร้างสนามใหม่ที่มีมาตรฐานระดับโลกเพื่อนำเสนอประเทศได้ วาซเกซตัดสินใจเลือกใช้ทีมเยาวชนในการร่วมออกแบบการแข่งขัน และใช้โอกาสในการสื่อสารผ่านโลโก้ ฟอนต์ คู่สี ของฝาก และ Pictogram ให้มหกรรมครั้งนี้กลายเป็นที่จดจำ จนทำให้เม็กซิโก 1968 กลายเป็นมหกรรมโอลิมปิกเกมส์ครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่มี Look of the Game หรือธีมเป็นของตัวเอง
เป้าหมายของการออกแบบโอลิมปิกเกมส์ 1968 คือการใช้มหกรรมกีฬาโอลิมปิกเกมส์ที่สื่อทั่วโลกกำลังโฟกัสเป็นเวทีสำหรับการสื่อสารประเทศเม็กซิโกตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
เป้าหมายหลักคือการทำผ่านสื่อสิ่งพิมพ์ที่ในปีนั้นมีการผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ทั้งหมดเกือบ 17 ล้านชิ้น พิมพ์ทั้งหมด 3 ภาษา และส่งไปทั่วโลก
โลโก้ของการแข่งขันมีหัวใจสำคัญคือ หมายเลข 68 ที่ต้องอยู่ศูนย์กลางของการออกแบบ เริ่มต้นทีมออกแบบจึงนำเลข 68 มาประกอบกับสัญลักษณ์ 5 ห่วงของโอลิมปิก
แต่สิ่งที่ยังหายไปคือเอกลักษณ์ของเม็กซิโกในโลโก้ จนกระทั่งวันหนึ่ง เอดูอาร์โด เตอร์ราซัส (Eduardo Terrazas) หนึ่งในทีมงานออกแบบนำ Huichol Art งานฝีมือของชนเผ่าพื้นเมือง Huichol ทางภาคตะวันตกของเม็กซิโกเข้ามาในที่ทำงาน เพื่อเป็นแรงบันดาลใจในการออกแบบ
พวกเขาจึงได้จุดเชื่อมโยงสำคัญและนำโลโก้โอลิมปิกมาซ้อนทับกับเลข 68 จนกลายเป็นโลโก้ที่มีเอกลักษณ์มากที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ของโอลิมปิกเกมส์ ที่มีทั้งความเป็นเม็กซิโกปี 1968 และโอลิมปิกเกมส์ในอันเดียวกันออกมา
การออกแบบนี้เป็นการจุดประกายสำคัญที่สร้างคำว่า Look of the Game หรือเอกลักษณ์ของการแข่งขันขึ้นมาเป็นครั้งแรก ผ่านการนำสัญลักษณ์นี้ไปขยายต่อเป็นธีมแบบ Hypnotic Art เป็นโปสเตอร์ โลโก้ และธีมการออกแบบที่หลากหลายของเม็กซิโก 1968
แม้ว่า Pictogram จะเพิ่งเริ่มต้นอย่างเป็นทางการเมื่อ 4 ปีก่อน ในโอลิมปิกฤดูร้อนที่กรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น แต่เม็กซิโกซิตี้ เจ้าภาพครั้งต่อมาก็ไม่รอช้าที่จะปฏิรูป Pictogram ให้เข้ากับธีมของเจ้าภาพในครั้งนั้นทันที
โดยเม็กซิโกปีนั้นจัดเต็มในแง่มุมของการสร้างภาพลักษณ์ที่โดดเด่นของการแข่งขันที่กลายเป็นที่จดจำอย่างมาก ด้วยการนำวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ของประเทศลาตินอเมริกา ประเทศแรกที่เป็นเจ้าภาพมหกรรมกีฬาโอลิมปิกเกมส์เข้ามาใส่ในโลโก้ ธีม และโปสเตอร์
Pictogram ในปีนั้นนำแค่บางส่วนของร่างกายและอุปกรณ์กีฬามาเป็นสัญลักษณ์ตัวแทนของชนิดกีฬา แทนที่จะใช้รูปนักกีฬา และเลือกใช้สีที่เข้ากับธีมของการแข่งขัน
การเลือกใช้ไอคอนเข้ามานำเสนอและสื่อสาร 19 ชนิดกีฬาด้วยสีสันสดใสและแตกต่างกัน ยังเป็นการเริ่มต้นยุคใหม่ของการออกแบบวิธีสื่อสารด้วยไอคอนเป็นครั้งแรก
การออกแบบครั้งนั้นเชื่อว่ากลายมาเป็นต้นแบบของการสื่อสารผ่านไอคอน ที่เติบโตมาสู่รูปแบบของแอปพลิเคชันในปัจจุบันที่เราเห็นในสมาร์ทโฟนของเราทุกวันนี้
โอลิมปิกฤดูร้อนที่เม็กซิโกเป็นปีแรกที่ถ่ายทอดสดการแข่งขันผ่านโทรทัศน์จอสีเป็นครั้งแรก ซึ่งการออกแบบของฝ่ายจัดการแข่งขันที่นำเสนอสีสันที่เป็นเอกลักษณ์ของเม็กซิโก ถูกถ่ายทอดด้วยสีสันที่สวยงามผ่านโทรทัศน์ไปยังทั่วทุกมุมโลก
เม็กซิโกและลาตินอเมริกา แน่นอนว่าเป็นวัฒนธรรมที่เต็มไปด้วยสีสัน ตั้งแต่สีของอาหาร ซอสซัลซา ผลไม้ ปิญญาตา ไปจนถึงสีของหมวกชุดสไตล์เม็กซิโก ฝ่ายจัดจึงเลือกใช้สีทั้งหมด 19 สี ผ่านทั้งสัญลักษณ์ของการแข่งขัน Pictogram โปสเตอร์ ไปจนถึงของฝาก
โปสเตอร์โอลิมปิกเกมส์ปีนั้นนับเป็นหนึ่งในโปสเตอร์ที่มีชื่อเสียงมากที่สุดในประวัติศาสตร์ของการแข่งขัน ออกแบบโดย แลนซ์ วายแมน (Lance Wyman) นักออกแบบจากนิวยอร์ก ที่ซื้อตั๋วเที่ยวเดียวจากสหรัฐฯ มาเพื่อเป้าหมายที่จะเป็นผู้ออกแบบโปสเตอร์โอลิมปิกเกมส์ที่เม็กซิโก
หลังลงจากเครื่องบิน วายแมนตรงดิ่งสู่พิพิธภัณฑ์เพื่อศึกษาเกี่ยวกับศิลปะและวัฒนธรรมท้องถิ่น ก่อนที่จะเริ่มออกแบบโลโก้สำหรับการแข่งขัน ซึ่งเขาเล่าถึงเบื้องหลังการออกแบบว่า
“ตอนนั้นไม่มีคอมพิวเตอร์หรือซอฟต์แวร์กราฟิกดีไซน์ ดังนั้นการออกแบบวงกลมที่แม่นยำต้องใช้วงเวียน
“ผมยังมีวงเวียนและรูปต้นแบบที่ผสมผสานกันระหว่างห่วงโอลิมปิกห้าห่วง และเลขท้ายของปี 1968 โลโก้ของปีนั้น และนำทั้งสองสิ่งมารวมเข้าด้วยกัน
“วงเวียนเป็นอุปกรณ์ที่ผมใช้ในการทดลองความเป็นไปได้ของการออกแบบเรขาคณิต ก่อนจะค้นพบว่าผมสามารถนำห่วงโอลิมปิกและเลข 68 ปีของการแข่งขันมาผสมเข้าด้วยกัน และมีความรู้สึกตื่นเต้น เพราะแบบที่ออกมาเป็นลักษณะที่คล้ายกับศิลปะในอดีตที่ชื่นชอบในพิพิธภัณฑ์มานุษยวิทยา ดูมีความเป็นเม็กซิกันมาก”
ด้วยการออกแบบโลโก้ Mexico68 ของเขา ส่งผลให้เกิดการออกแบบธีมของการแข่งขันโอลิมปิกเกมส์ที่เป็นไปในทิศทางเดียวกันหมด ตั้งแต่การออกแบบโลโก้ โปสเตอร์ ชุดเจ้าหน้าที่ จนถึง Pictogram ในปีนั้น ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะด้วยการนำอุปกรณ์กีฬาหรืออวัยวะของร่างกายมาเป็นสัญลักษณ์สื่อแทนชนิดกีฬาแต่ละประเภท
บวกกับการแข่งขันโอลิมปิกฤดูร้อนที่เม็กซิโกยังเป็นปีแรกที่ถ่ายทอดสดการแข่งขันผ่านโทรทัศน์จอสีเป็นครั้งแรก ซึ่งการออกแบบของฝ่ายจัดการแข่งขันที่นำเสนอสีสันที่เป็นเอกลักษณ์ของเม็กซิโก ถูกถ่ายทอดสดสีสันที่สวยงามผ่านโทรทัศน์ไปยังทั่วทุกมุมโลก
เปโดร รามิเรซ วาซเกซ ประธานจัดการแข่งขัน เป็นสถาปนิกที่เข้ามารับหน้าที่เป็นประธานจัดการแข่งขันตั้งแต่ปี 1966 ซึ่งเขาใช้เวลา 2 ปีนำเสนอการออกแบบธีมสำหรับการแข่งขันที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ของโอลิมปิกเกมส์ ด้วยสีสันและลายเส้นที่เป็นเอกลักษณ์มากที่สุดของโอลิมปิกเกมส์จากวัฒนธรรมลาตินอเมริกา
ภาพ: Organizing Committee of the Games of the XIX Olympiad, Mexico 68 / Bettmann / Contributor Getty Images
