ตามไปดูสวนสาธารณะที่มาจากการเปลี่ยนแปลงพื้นที่เก่าแล้วเอามาเล่าใหม่ให้น่าใช้สอยและชุบชูใจมากกว่าที่เคย
อดีตป่าช้าที่น่ากลัว
คุณเคยได้ยินตำนานผีเฮี้ยนจากป่าช้าวัดดอนไหม?
‘ป่าช้าวัดดอน’ หรือที่เรียกกันว่า ‘สุสานแต้จิ๋วฯ’ มีมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เป็นหนึ่งในสถานที่ที่คนร่ำลือกันถึงความน่ากลัว จนทำให้ในช่วงเวลาค่ำคืนคนไม่กล้าย่างกรายไปใกล้ หรือแม้แต่รถราก็ไม่กล้าที่จะขับผ่าน
เรื่องราวความหลอนของพื้นที่อาจเกิดจากประสบการณ์สยองที่ผู้คนเคยพบเจอหรือเล่าต่อๆ กันมาก็จริง แต่การปล่อยทิ้งพื้นที่ที่เคยฝังร่างกว่าแสนร่างบนเนื้อที่ 150 ไร่ให้ร้างและทรุดโทรมลงเรื่อยๆ โดยไม่มีไฟฟ้า ถนนผุพัง มีน้ำเน่าเสีย และมีสัตว์เลื้อยคลานอาศัยอยู่จำนวนมาก เมื่อประกอบเข้ากับความรกร้างวังเวง โดยรวมแล้วก็ยิ่งทำให้มวลทั้งหมดยิ่งน่าหวาดผวามากขึ้น…มากขึ้น
จนกระทั่งสมาคมแต้จิ๋วแห่งประเทศไทยมีโครงการสวนสวยในป่าช้าที่พลิกฟื้นฟูให้ป่าช้ากลายเป็นสวนสวยชื่อ ‘สวนสุขภาพสมาคมแต้จิ๋วฯ’ ซึ่งเริ่มในปี 2539 เปิดโอกาสให้คนมานั่งเล่น นอนเล่น เดินเล่น และวิ่งออกกำลังกายเคียงข้างหลุมศพ จนปัจจุบันกลายเป็นสวนที่มีมุมมองโดดเด่น ผู้คนต่างวัย หลุมศพ พื้นที่สีเขียว ตึกสูงใหญ่กลางเมือง คือภาพที่ดูขัดแย้ง แต่สุดท้ายอยู่ร่วมกันอย่างลงตัว
ถ้ายังไม่เคยไปเยี่ยมสวนสุขภาพสมาคมแต้จิ๋วฯ เราขอท้าให้ทุกคนลองไปสักหน แต่ก่อนจะไปมาดูกันดีกว่าว่าคุณจะได้เจออะไรที่สวนสุขภาพแห่งนี้กันบ้าง
เปลี่ยนป่าช้าเป็นสวนสวย
เมื่อก่อนสวนสุขภาพสมาคมแต้จิ๋วฯ ถูกเรียกว่าป่าช้าวัดดอน เพราะเวลานำร่างไร้วิญญาณเข้ามาสุสานต้องผ่านประตูผีซึ่งตั้งอยู่บริเวณปากทางเข้าวัดดอน ตอนนี้พอไม่ได้เปิดรับการฝังศพอีกแล้ว ประตูจึงถูกรื้อถอนไปเป็นที่เรียบร้อย
ปัจจุบันสวนสุขภาพสมาคมแต้จิ๋วฯ ตั้งอยู่ในเขตกรุงเทพฯ ชั้นใน ถูกลบล้างภาพความน่ากลัวให้กลายพื้นที่ที่เป็นมิตร น่ารัก และดีต่อใจของคนในชุมชนที่ต้องการมาออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ
ถ้าคุณลองไปเยี่ยมเยียนสวนสวยในสุสานแต้จิ๋วแห่งนี้ จะมีโอกาสได้เห็นและสัมผัสความโดดเด่นของ ‘ฮวงซุ้ยชาวจีนดั้งเดิม’ ที่ตั้งเรียงรายเป็นทิวแถวจำนวนมาก และปัจจุบันถูกดีไซน์ให้สอดประสานไปกับพื้นที่ออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ ทั้งลู่วิ่งระยะสั้น ลานกีฬา ลานออกกำลังกาย มีโซนลานนาบุญซึ่งเป็นโซนสวนสงบๆ เพื่อให้คนมานั่งพักผ่อน ละเลียดอ่านหนังสือในบรรยากาศที่โอบล้อมด้วยต้นไม้และพื้นที่สีเขียวร่มรื่น
ทั้งยังมีมุมบ้านหนังสือของกรุงเทพฯ พื้นที่สวนแสนสนุกสำหรับเด็กๆ ที่รักการเล่นในสนามเด็กเล่น ที่สำคัญสิ่งที่น่าสนใจอีกอย่างคือที่นี่มีกิจกรรมชมรมที่ชาวชุมชนออกมาจอยร่วมกันกว่า 30 ชมรม ตั้งแต่ชมรมหลักอย่างสมาคมนักวิ่งแต้จิ๋ว, ชมรมเพาะกาย, ชมรมแบดมินตัน, ชมรมหมากรุก, ชมรมเทควันโด, ชมรมแอโรบิก และอื่นๆ อีกมากมาย จนที่นี่ขึ้นชื่อว่าเป็นแหล่งออกกำลังกายชื่อดังในย่านสาทร ที่มีผู้เข้าใช้บริการตั้งแต่เด็กเล็กจนไปถึงผู้ใหญ่อายุ 80 กว่าๆ โดยมีผู้เข้าใช้บริการวันละประมาณถึง 1,000 คนเลยทีเดียว
ส่วนกลุ่มที่เราสังเกตเห็นระหวางเดินเล่นและรู้สึกชอบใจมากเป็นพิเศษคือกลุ่มของอากง อาม่า คุณลุง และคุณป้าที่เข้ามาขับร้องเพลงในรูปแบบคาราโอเกะ ทั้งเพลงไทย-จีนสารพัด ถือเป็น Ambient สนุกที่ไม่ว่าสวนไหนๆ ก็ให้ไม่ได้อย่างแน่นอน
ความเป็นไปได้ใหม่ของสวนสาธารณะในสุสาน
นอกจากการมาวิ่ง ออกกำลังกาย และพักผ่อนหย่อนใจโดยทั่วไปแล้ว ยังมีผู้ใช้บริการบางส่วนเฝ้ามองหลุมศพหรือฮวงซุ้ยในฐานะสัญลักษณ์ เพื่อการระลึกถึงการมีชีวิตอยู่อย่างมีสติ เพราะชีวิตมนุษย์นั้นเปราะบาง และไม่มีใครรู้ได้ว่าเราจะลาจากโลกใบนี้ไปในตอนไหน ส่วนวัยรุ่นก็ได้เอ็นจอยกับกิจกรรมของตัวเองอย่างเต็มที่
“บ้านผมอยู่แถวนี้ ปกติผมเข้ามา 4-5 วันต่อสัปดาห์ เพื่อออกกำลังกายที่ยิมด้านหน้า และมาเดินเล่นต่อในสวน สวนนี้แตกต่างจากที่อื่นตรงความเป็นกันเอง คนที่มาเป็นขาประจำ เห็นหน้ากันแทบทุกวันเพราะเป็นคนในละแวกนี้ คุ้นหน้าคุ้นตา มีความสนิทสนมกันเป็นพิเศษ ที่อื่นๆ เขาอาจต่างคนต่างมา เช่น ในสวนใหญ่อย่างสวนลุมพินี แต่ที่นี่จะขนาดเล็กๆ และโลคัลมากกว่า
“จุดเด่นของที่นี่คือมีสุสาน หันซ้ายหันขวาก็จะเจอเต็มไปหมดเลย ผมชอบยิมข้างหน้าที่สุดเพราะค่าบริการไม่แพง เดือนละ 10 บาทเอง แรกเข้าก็แค่ 150 บาท แต่ไม่มีเทรนเนอร์ มาเล่นกันเอง ส่วนคนที่เป็นผู้สูงอายุหน่อยและเล่นมานานแล้ว เขาจะมาช่วยสอนเด็กใหม่ ทั้งจัดท่าให้ เหมือนพี่สอนน้องให้เล่นได้ถูกท่า”
“ตอนกลางคืนก็ลองมาเดินดูครับ อาจจะเจอประสบการณ์ใหม่ๆ ก็ได้ เพราะที่อื่นไม่เคยมีเลยครับที่จะทำให้เราได้มาเดินเล่นในสุสานจีนแบบนี้” บิ๊ก-คลังทรัพย์ วาทนเสรี นักศึกษาอายุ 21 ปี ผู้ใช้สวนจริงเล่าให้เราฟัง
นอกจากนักศึกษาเราลองขยับไปคุยกับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นที่เข้ามาใช้ลานบาสเกตบอลที่นี่อยู่เป็นประจำอย่าง ฟีนิกซ์-ชยพล รองเดช นักเรียนอายุ 15 ปี เขาเล่าว่า
“ผมมาบ่อยครับ สัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง เพื่อมาเล่นบาสเกตบอล นั่งรถสองแถวมาช่วงหลังเลิกเรียน เพราะโรงเรียนไม่ได้ไกลเลยเดินทางมาที่นี่ได้สะดวก ช่วงปิดเทอมก็มาเรื่อยๆ
“หลุมศพอาจทำให้บางคนไม่อยากมา แต่จริงๆ ที่นี่ไม่น่ากลัวเลย ผมไม่เคยเจอที่ไหนมีหลุมศพแบบที่นี่ ถ้าเทียบกับสวนอื่นๆ ที่เคยไปมาที่นี่จะสบายกว่าครับ และส่วนมากคนรู้จักก็จะเล่นบาสเกตบอลกันอยู่แถวนี้ด้วย ทั้งเพื่อนๆ รุ่นพี่ และรุ่นน้องก็มาที่นี่ เพราะที่นี่เป็นที่กลางแจ้งเล่นบาสบาสเกตบอล แถมมีทั้งพื้นที่ให้วิ่ง เล่นบาสเกตบอล และวอลเลย์บอลก็เล่นได้ครับ”
เรื่องเล่า ประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม ภาพลักษณ์ และฟังก์ชันของสวนสวยที่มีเอกลักษณ์แห่งนี้มีจุดแข็งแรงมากพอที่จะพัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมไทยและจีน รวมไปถึงการเป็นสถานที่ท่องเที่ยวระดับประเทศ หรืออาจจะระดับโลกเลยก็ยังได้ เพราะเราเคยเห็นเคสที่สุสานกลายเป็นอนุสรณ์ของประวัติศาสตร์และความทรงจำที่มีผู้เข้ามาเยี่ยมเยียนจำนวนมาก ทั้งในไทย อย่าง ‘สุสานทหารสัมพันธมิตรดอนรัก’ หรือ ‘สุสานทหารสหประชาชาติ’ ที่คนกาญจนบุรีมักเรียกกันสั้นๆ ว่าป่าช้าอังกฤษ มีศพเชลยศึกที่เสียชีวิตระหว่างการสร้างทางรถไฟสายมรณะเกือบ 7,000 กว่าหลุม
หรือจะเป็น ‘Japanese Cemetery Park’ ประเทศสิงคโปร์ ที่มีหลุมศพของพลเรือนญี่ปุ่นและทหารญี่ปุ่นในประเทศสิงคโปร์นับตั้งแต่ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 แต่เราคิดว่าสวนสุขภาพสมาคมแต้จิ๋วฯ มีมิติของการทำกิจกรรมที่หลากหลายมากกว่า ถ้าเราบำรุงรักษาสวนให้ปัง ที่นี่จะกลายเป็นแลนด์มาร์กแห่งสำคัญที่ฉายแววโดดเด่นไม่แพ้ที่ไหนๆ เลย
เมื่อปี 2565 ในสวนสุขภาพสมาคมแต้จิ๋วฯ ยังเป็นหนึ่งในพื้นที่จัดงานกิจกรรมดนตรีในสวน แสดงโชว์ของวงดนตรีในช่วงเดือนมิถุนายน ซึ่งมีทั้งวงสะล้อซอซึง แสนละเมา, วง PGVIM Percussion Ensemble และวง PGVIM Symphonic Band เข้าไปบรรเลงดนตรีให้คนฟังกันอย่างสนุกสนาน
ในทุกๆ ปีงานเชงเม้งที่จัดในสวนแห่งนี้จะเกิดขึ้นอย่างเป็นปกติ ดำเนินไปพร้อมๆ กับการออกกำลังกายของคนที่เข้ามาใช้บริการเป็นกิจวัตร ลูกหลานก็ไหว้บรรพบุรุษไป ส่วนนักออกกำลังก็ทำกิจกรรมที่ตัวเองชอบไป ทำให้ภาพสวนของที่นี่มีคาแรกเตอร์ที่ชัดเจนมาก และตอบโจทย์ทุกการใช้งานของคนเมืองในพื้นที่ได้เป็นอย่างดี นี่จึงเป็นอีกหนึ่งในสวนต้องห้ามพลาด ที่เป็นตัวอย่างของการปรับพื้นที่ให้มีแหล่งพักผ่อนในท้องถิ่น และแน่นอน เราอยากชวนให้ทุกคนไปเยือนด้วยตัวเองสักครั้ง
Information
ชื่อ: สวนสุขภาพสมาคมแต้จิ๋วฯ
สถานที่ตั้ง:
เวลาเปิด: เวลา 05.00-19.00 น.
ประเภท: สวนระดับชุมชน
ขนาด: 85 ไร่
อ้างอิง:
