ช่วงเวลาเพียง 10 วินาทีของเหล่าบัณฑิต เป็นช่วงเวลาเดียวที่ทำให้พวกเขาได้ใกล้ชิดกับพระมหากษัตริย์ผู้ครองแผ่นดิน ผ่านการได้รับพระราชทานปริญญาบัตรจากพระหัตถ์… ถือเป็นช่วงเวลาสำคัญที่ควรจดจำไปตลอดชีวิต
การพระราชทานปริญญาบัตรนับเป็นพระราชกรณียกิจต่อสาธารณะลำดับแรกๆ ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทร์มหาภูมิพลอดุลยเดชหลังเสด็จนิวัตประเทศไทย ทรงเริ่มพระราชทานปริญญาบัตรแก่สถาบันอุดมศึกษาต่างๆ ของรัฐ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2493 เป็นต้นมา ในการเสด็จพระราชทานแต่ละครั้งนั้น พระองค์ต้องประทับนั่งตรงนิ่งอยู่เป็นเวลานานหลายชั่วโมงเพื่อพระราชทานปริญญาบัตรให้บัณฑิตที่จบการศึกษานับพันคน
พล.ต.อ. วสิษฐ เดชกุญชร ซึ่งเคยอารักขาพระบาทสมเด็จพระปรมินทร์มหาภูมิพลอดุลยเดช เป็นเวลากว่า 11 ปี เขียนเล่าในหนังสือ รอยพระยุคลบาท ว่า พระองค์จะทรงรับปริญญาบัตรที่เจ้าหน้าที่ทูลเกล้าฯ ถวาย และพระราชทานให้แก่บัณฑิตด้วยพระกิริยาสม่ำเสมอ ไม่เปลี่ยนพระอิริยาบถ ไม่มีวี่แววของความง่วงและความเมื่อยล้าเลย มิหนำซ้ำเมื่อเสด็จฯ กลับถึงพระตำหนักแล้ว ยังทรงวิ่งบริหารพระวรกายตามปกติอีกด้วย!
“ทรงเคยเล่าว่าในเวลาพระราชทานปริญญาบัตรเช่นนั้น ทรงสังเกตและทอดพระเนตรเห็นทุกอิริยาบถของบัณฑิตทุกคน เพราะฉะนั้น เมื่อใครชะงักหรือช้าและยังไม่ยื่นมือออกไปรับพระราชทาน พระเจ้าอยู่หัวก็จะทรงถือปริญญาบัตรรอไว้ และยังไม่พระราชทานจนกว่าบัณฑิตผู้นั้นจะยื่นมือออกไปเอาแล้วนั่นแหละ พระองค์จึงจะพระราชทาน”
สาเหตุที่ทำให้พระองค์มีพระกิริยาสม่ำเสมอนั้น เนื่องจากทรงนำวิธีการทำสมาธิมาประยุกต์ใช้ในการประทับในเวลาหลายชั่วโมงนั่นเอง หมายความว่า พระองค์ทรงตระหนักได้ถึงความปวดเมื่อยและไม่สบายพระวรกาย แต่ทรงปล่อยความรู้สึกนั้นไป ไม่ให้ยึดติดกับความรู้สึกนั้น
ตามธรรมเนียม หลังจากพระราชทานปริญญาบัตรแก่เหล่าบัณฑิต พระองค์จะพระราชทานพระบรมราโชวาทเสมอ ส่วนใหญ่มักเป็นข้อความเตือนสติผู้สำเร็จการศึกษาให้ตระหนักในภาระหน้าที่ที่คอยอยู่ หลายโอกาสก็เป็นพระบรมราโชวาทที่ทรงคุณค่าและสะท้อนถึงความรอบรู้อันลึกซึ้งในศาสตร์ต่างๆ ของพระองค์นั่นเอง
ใน พ.ศ. 2530 มีผู้รวบรวมสถิติมาว่า พระองค์ทรงเริ่มพระราชทานปริญญาบัตรครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2493 เมื่อนับรวมถึง พ.ศ. 2529 คำนวณได้ว่าเสด็จฯ พระราชทานปริญญาบัตร 490 ครั้ง ประทับครั้งละ 3 ชั่วโมง ทรงยื่นพระหัตถ์พระราชทาน 470,000 ครั้ง น้ำหนักปริญญาบัตรฉบับละ 3 ขีด รวมน้ำหนักทั้งหมด 141 ตัน
เรื่องที่น่าทึ่งก็คือ นี่ยังไม่ใช่สถิติล่าสุด! เนื่องจากพระองค์เสด็จฯ พระราชทานปริญญาบัตรด้วยพระองค์เองจนถึงปี พ.ศ. 2540 นับรวมเป็นเวลากว่า 50 ปี ก่อนจะโปรดเกล้าฯ ให้พระราชวงศ์เสด็จฯ แทนพระองค์ในเวลาต่อมา
นิตยสาร happening ฉบับ heart work
วิภว์ บูรพาเดชะ หนึ่งในผู้ก่อตั้งนิตยสาร happening ได้มีไมตรีจิตและอนุญาตให้นำบทความนี้ที่ตีพิมพ์ในนิตยสาร happening ฉบับ Heart Work ที่รวบรวม 70 เรื่องราว ‘การงาน’ ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มาเผยแพร่ในเว็บไซต์ THE STANDARD
หากผู้อ่านสนใจอ่านเรื่องราวทั้งหมด สอบถามและสั่งซื้อนิตยสาร happening ฉบับ Heart Work ได้ที่ happening mag และ happening shop
* หมายเหตุ: รายได้ 10% จากการจำหน่ายนิตยสารเล่มนี้ happening จะนำสมทบมูลนิธิพระดาบส
