เป็นที่รู้กันอยู่ว่าปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้คนตัดสินใจฆ่าตัวตายนั้นก็คือความทุกข์ที่อาจจะสะสมมาเป็นเวลานานจนทำให้เขาคนนั้นหาทางออกไม่เจอ และทำให้คิดสั้นว่ามีทางออกอยู่ทางเดียว นั่นก็คือการจบชีวิตของตัวเอง

แต่คุณผู้อ่านหลายๆ ท่านอาจจะไม่ทราบว่าอัตราการฆ่าตัวตาย (Suicide Rate) แทนที่จะมีความสัมพันธ์ทางลบกับความสุขส่วนรวมของคนส่วนใหญ่ในประเทศ กลับมีความสัมพันธ์ทางบวกแทน

พูดง่ายๆ ก็คือในประเทศที่คนส่วนใหญ่ล้วนแล้วแต่มีความสุข เช่นประเทศฟินแลนด์ ออสเตรีย และสวิตเซอร์แลนด์ จำนวนของคนที่ฆ่าตัวตายต่อประชากร 100,000 คนกลับสูงกว่าประเทศที่คนส่วนใหญ่ไม่ได้มีความสุขมากนัก

อัตราการฆ่าตัวตายและการจัดอันดับค่าเฉลี่ยความสุขส่วนรวมของแต่ละประเทศ

ความสัมพันธ์ระหว่างสถิติการฆ่าตัวตายของคนในประเทศและความสุขส่วนรวม หรือที่เราเรียกในสายวิชาการกันว่า The Happiness-Suicide Paradox นี้ สามารถพบเห็นได้ไม่ใช่แค่ในข้อมูลระหว่างประเทศเท่านั้น แต่ยังพบได้ในประเทศ โดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกา ที่รัฐซึ่งคนส่วนใหญ่มีความสุข โอกาสที่รัฐนั้นๆ จะมีอัตราการฆ่าตัวตายที่สูงก็จะสูงขึ้นตามๆ กันไปด้วย

ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น

ข้อสันนิษฐานข้อแรกก็คือ คนที่ไม่มีความสุขมักจะฆ่าตัวตายไปก่อนก็เลยไม่ได้อยู่ในข้อมูลที่เขาเก็บกัน ส่วนคนที่อยู่ในข้อมูลก็คือคนที่ไม่ได้ฆ่าตัวตายซึ่งส่วนใหญ่มักจะมีความสุขมากกว่าคนที่ฆ่าตัวตายอยู่แล้ว มันก็เลยทำให้ดูเหมือนว่าความสุขส่วนรวมมีความสัมพันธ์ทางบวกกับอัตราการฆ่าตัวตาย  

ฟังดูมีเหตุผลนะครับ แต่ด้วยเหตุผลที่ว่าจำนวนของคนที่ฆ่าตัวตาย หรือคนที่มีความทุกข์มากๆ ระหว่างประเทศมันไม่ได้แตกต่างกันมากพอที่จะทำให้ค่าเฉลี่ยความสุขมันแตกต่างกันได้ขนาดนี้ ข้อสันนิษฐานนี้ ถึงแม้ว่าจะมีส่วนถูกอยู่บ้าง แต่ก็ยังไม่สามารถอธิบาย Happiness-Suicide Paradox ได้ทั้งหมด

จากผลการวิจัยของแมรี เดลีย์ (Mary Daly) และเพื่อนร่วมงานของพวกเขาพบว่า Happiness-Suicide Paradox น่าจะมาจากเหตุผลที่ว่าคนเราชอบเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับคนอื่นมากกว่า

ยังไงเหรอครับ

เพื่อทำความเข้าใจผมอยากให้คุณผู้อ่านลองจินตนาการว่าตัวคุณเองกำลังมีความทุกข์หนักอยู่นะครับ อาจจะทุกข์จากการตกงาน หรือทุกข์จากการสูญเสียคนที่เรารักไปก็ได้

หลังจากนั้นผมอยากให้คุณลองจินตนาการว่าทุกๆ คนรอบข้างตัวคุณ ไม่ว่าจะเป็นคนที่คุณรู้จักหรือไม่รู้จักก็ตาม มีแต่คนที่มีความสุขกัน ไม่ว่าคุณจะมองไปทางไหนคุณก็เห็นว่าคุณเป็นเพียงคนแค่คนเดียวเท่านั้นที่ไม่มีความสุขเลย คุณว่าคุณจะรู้สึกอย่างไรบ้างในสถานการณ์เช่นนี้ คุณคิดว่าคุณจะยิ่งทุกข์มากกว่าเดิมไหม

และด้วยสาเหตุที่ว่าความเศร้าเป็นความรู้สึกที่เยียวยาได้ยากมากๆ ถ้าคนรอบข้างของเรานั้นมีแต่ความสุข มันจึงเป็นเรื่องไม่น่าแปลกใจเลยที่อัตราของการฆ่าตัวตายและความสุขส่วนรวมจะมีความสัมพันธ์ทางบวกกัน

จึงเป็นสิ่งที่สำคัญมากที่ประเทศที่คนส่วนใหญ่มีความสุข จะให้การดูแลสุขภาพจิตของคนที่มีความทุกข์กลุ่มน้อยในประเทศ ทั้งนี้ก็เป็นเพราะว่าความทุกข์ของคนเราจะยิ่งทวีคูณในสิ่งแวดล้อมที่ไม่ค่อยมีคนอื่นที่ทุกข์เหมือนๆ กันกับเรานั่นเอง

ภาพประกอบ: Dreaminem

พิสูจน์อักษร: ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์

อ่านเพิ่มเติม

• Daly, M.C., Oswald, A.J., Wilson, D. and Wu, S., 2011. Dark contrasts: The paradox of high rates of suicide in happy places. Journal of Economic Behavior & Organization, 80(3), pp.435-442.