ฮามาสคือใคร ทำไมเปิดปฏิบัติการโจมตีอิสราเอล

สถานการณ์การสู้รบในตะวันออกกลางปะทุเดือดขึ้นอีกครั้ง เมื่อกลุ่มติดอาวุธฮามาสในปาเลสไตน์เปิดฉากโจมตีอิสราเอลทั้งทางอากาศ ทางทะเล และทางบก เมื่อวานนี้ (7 ตุลาคม) โดยไม่มีสัญญาณบอกเหตุ ส่งผลให้อิสราเอลตอบโต้ด้วยการทิ้งระเบิดถล่มฉนวนกาซา ซึ่งเหตุการณ์สู้รบล่าสุดนี้ถือเป็นการยกระดับความขัดแย้งระหว่างอิสราเอลและปาเลสไตน์ครั้งร้ายแรงที่สุดในรอบหลายปี ขณะที่มีรายงานว่า มีแรงงานไทยถูกฮามาสที่แทรกซึมเข้ามาในอิสราเอลจับเป็นตัวประกันด้วย

▪️ กลุ่มฮามาสคือใคร

กลุ่มติดอาวุธฮามาส (Hamas) หรือขบวนการต่อต้านเพื่ออิสลาม (Islamic Resistance Movement) ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 1987 ในช่วงอินติฟาดา (Intifada) หรือการลุกฮือครั้งแรกของชาวปาเลสไตน์เพื่อต่อต้านการยึดครองของอิสราเอล กลุ่มฮามาสได้รับการสนับสนุนจากอิหร่าน ซึ่งนับถืออิสลาม นิกายชีอะห์ และสืบทอดอุดมการณ์จากขบวนการภราดรภาพมุสลิม (Muslim Brotherhood) ซึ่งก่อตั้งขึ้นในอียิปต์เมื่อทศวรรษ 1920

กลุ่มฮามาสปกครองฉนวนกาซามาตั้งแต่ปี 2007 หลังการทำสงครามกลางเมืองช่วงสั้นๆ กับกองกำลังที่จงรักภักดีต่อกลุ่มฟาตาห์ (Fatah) นำโดย มาห์มูด อับบาส ประธานาธิบดีปาเลสไตน์ ผู้ซึ่งเป็นผู้นำองค์การปลดปล่อยปาเลสไตน์ (PLO) ด้วย

นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาได้เกิดความขัดแย้งระหว่างฮามาสกับอิสราเอลขึ้นหลายครั้ง เนื่องจากฮามาสปฏิเสธไม่ยอมรับรัฐอิสราเอล และต่อต้านข้อตกลงสันติภาพออสโล (Oslo Peace Accords) อย่างรุนแรง โดยข้อตกลงสันติภาพออสโลเกิดจากการเจรจาร่วมกันระหว่างอิสราเอลกับ PLO ในช่วงกลางทศวรรษ 1990 ซึ่งเนื้อหาสาระของข้อตกลงคือ การที่ปาเลสไตน์รับรองสถานะความเป็นประเทศของอิสราเอล ขณะเดียวกันอิสราเอลเองก็รับรองสถานะของ PLO ว่าเป็นตัวแทนปาเลสไตน์ โดยปกครองดินแดนบางส่วนของเวสต์แบงก์และฉนวนกาซา

กลุ่มฮามาสมีกองกำลังติดอาวุธที่เรียกว่า กองพลน้อยอิซ เอล-ดีน อัล-กัสซัม (Izz el-Deen al-Qassam Brigades) ซึ่งส่งมือปืนและมือระเบิดฆ่าตัวตายเข้าไปในอิสราเอลอยู่เนืองๆ ฮามาสเรียกการกระทำของตนว่าเป็นการต่อต้านการยึดครองของอิสราเอล

ในขณะที่อิสราเอล, สหรัฐอเมริกา, สหภาพยุโรป, แคนาดา, อียิปต์ และญี่ปุ่น ประกาศให้กลุ่มฮามาสเป็นองค์กรก่อการร้าย แต่ก็ใช่ว่าฮามาสจะโดดเดี่ยว ไม่มีพวกพ้อง เพราะฮามาสมีพันธมิตรในภูมิภาคที่ล้วนต่อต้านนโยบายของสหรัฐฯ ในตะวันออกกลางและอิสราเอล ประกอบด้วยอิหร่าน ซีเรีย และกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ ซึ่งเป็นกลุ่มติดอาวุธมุสลิม นิกายชีอะห์ ในเลบานอน

นอกจากจะมีฐานอำนาจอยู่ในฉนวนกาซาแล้ว กลุ่มฮามาสยังมีผู้สนับสนุนอยู่ทั่วดินแดนปาเลสไตน์ รวมทั้งมีผู้นำกระจายอยู่ตามประเทศต่างๆ ในตะวันออกกลาง อาทิ กาตาร์

▪️ เกิดอะไรขึ้นในเช้าวันเสาร์

กองพลน้อยอัล-กัสซัมของกลุ่มติดอาวุธฮามาสในปาเลสไตน์ ประกาศปฏิบัติการทางทหารครั้งใหญ่เพื่อต่อต้านอิสราเอล ในชื่อปฏิบัติการ ‘พายุอัลอักซอ’ (Al-Aqsa Storm) โดยระดมยิงจรวดมากถึง 5,000 ลูกถล่มเป้าหมายทั้งสนามบินและเป้าหมายทางทหารในอิสราเอลตั้งแต่ช่วงเช้าวันเสาร์ (7 ตุลาคม) โดยรายงานระบุว่า จรวดชุดแรกถูกยิงเมื่อเวลา 06.30 น. ของวันเสาร์ ตามเวลาท้องถิ่น (เวลา 10.30 น. ตามเวลาไทย)

นอกจากปฏิบัติการทางอากาศแล้ว กลุ่มฮามาสยังส่งกองกำลังติดอาวุธหลายสิบคนแทรกซึมเข้าไปโจมตีในหลายเมืองทางตอนใต้ของอิสราเอล เช่น เมืองคิบบุตซ์เบรีและเมืองคูเซฟี ซึ่งการโจมตีอิสราเอลของกลุ่มฮามาสในครั้งนี้ถือเป็นการยกระดับความขัดแย้งที่รุนแรงที่สุดนับตั้งแต่ทั้งสองฝ่ายต่อสู้กันในสงคราม 11 วันเมื่อปี 2021

ขณะที่อิสราเอลยืนยันว่า นักรบของกลุ่มฮามาสได้เข้าไปยังดินแดนอิสราเอลจริง โดย แดเนียล ฮาการี โฆษกกองทัพอิสราเอล กล่าวว่า กลุ่มฮามาสโจมตีทั้งทางบก ทางทะเล และทางอากาศ

การโจมตีในช่วงเช้าตรู่เกิดขึ้นในวันหยุด Simchat Torah ของชาวยิว ซึ่งตรงกับช่วงสิ้นสุดเทศกาลอยู่เพิง หรือ Sukkot ที่กินเวลายาวนานหนึ่งสัปดาห์

▪️ ปมความขัดแย้งล่าสุดคืออะไร

หนึ่งในสมาชิกกลุ่มฮามาสระบุสาเหตุการเปิดฉากปฏิบัติการโจมตีอิสราเอลดังกล่าวว่า เป็นการตอบโต้การกระทำของทางการอิสราเอลที่บุกมัสยิดอัล-อักซอ (Al-Aqsa) ในนครเยรูซาเล็ม ซึ่งเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของชาวมุสลิม และอีกเหตุผลคือ การปฏิบัติอันเลวร้ายต่อนักโทษปาเลสไตน์ในเรือนจำอิสราเอล

ขณะที่ คาเลด กาโดมี โฆษกของกลุ่มฮามาส เผยกับ Al Jazeera ว่า ปฏิบัติการทางทหารของกลุ่มฮามาสเป็นการตอบโต้กลับสำหรับความโหดร้ายทั้งหมดที่ชาวปาเลสไตน์ต้องเผชิญตลอดหลายทศวรรษ

“เราต้องการให้ประชาคมระหว่างประเทศยุติความโหดร้ายในฉนวนกาซาต่อชาวปาเลสไตน์และสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของเรา อาทิ อัล-อักซอ สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตุเบื้องหลังการเปิดฉากต่อสู้ครั้งนี้” โฆษกฮามาสกล่าว

“นี่เป็นวันแห่งการต่อสู้ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเพื่อยุติการยึดครองครั้งสุดท้ายของโลก” โมฮัมเหม็ด เดอิฟ ผู้บัญชาการทหารของกลุ่มฮามาส กล่าว

▪️ การตอบโต้ของอิสราเอล

กองทัพอิสราเอลประกาศเปิด ‘ปฏิบัติการดาบเหล็ก’ (Operation Iron Swords) เพื่อต่อต้านกลุ่มฮามาสในฉนวนกาซา ขณะเดียวกันก็เตือนชาวอิสราเอลที่อาศัยอยู่ใกล้ฉนวนกาซาว่าให้อยู่แต่ภายในบ้านหรือไปหลบภัยที่ศูนย์พักพิง

ด้านนายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู กล่าวว่า ประเทศกำลังอยู่ในภาวะสงคราม และอิสราเอล ‘จะชนะ’ ในสงครามนี้

เช่นเดียวกับ โยอาฟ กัลแลนต์ รัฐมนตรีกลาโหม ที่กล่าวว่า “อิสราเอลจะชนะสงครามครั้งนี้” เขากล่าวด้วยว่า กลุ่มฮามาสทำพลาดร้ายแรงเมื่อเช้านี้ ด้วยการเปิดฉากทำสงครามกับรัฐอิสราเอล

▪️ สถานการณ์ล่าสุดเป็นอย่างไร

กองทัพอิสราเอลเปิดเผยว่า ได้ส่งเครื่องบินรบหลายสิบลำโจมตีเป้าหมายของกลุ่มฮามาสในฉนวนกาซา ขณะที่ Times of Israel รายงานว่า กองทัพอิสราเอลกำลังต่อสู้กับนักรบฮามาสใน 7 จุดทางตอนใต้ของอิสราเอล ใกล้กับรั้วฉนวนกาซา นอกจากนี้ยังมีการยิงสู้รบเกิดขึ้นในหลายเมือง โดยรายงานข่าวระบุว่า กลุ่มมือปืนได้เปิดฉากยิงใส่ผู้คนที่สัญจรไปมาในเมืองสเดรอต และคลิปวิดีโอที่เผยแพร่บนโซเชียลมีเดียเผยให้เห็นภาพการปะทะกันตามท้องถนนในเขตเมือง ส่วนในชนบทนั้นมีภาพกลุ่มมือปืนขับรถจี๊ปตระเวนไปทั่ว

สำหรับตัวเลขผู้เสียชีวิตของทั้งสองฝั่งล่าสุดนั้น (อัปเดตเมื่อเวลา 00.57 น. ของวันที่ 8 ตุลาคม ตามเวลาประเทศไทย) หน่วยบริการเหตุฉุกเฉินอิสราเอลประมาณการว่า มีผู้เสียชีวิตในอิสราเอลราว 70 คน และมีอีกหลายร้อยคนบาดเจ็บสาหัส

ขณะที่ CNN รายงานอ้างการเปิดเผยของกระทรวงสาธารณสุขปาเลสไตน์ระบุว่า ที่ฉนวนกาซามีผู้เสียชีวิตจากการโจมตีกลับของอิสราเอลแล้วอย่างน้อย 198 คน และบาดเจ็บ 1,610 คน นอกจากนี้กระทรวงสาธารณสุขในฉนวนกาซายังได้ออกประกาศขอรับบริจาคโลหิตที่โรงพยาบาลในเขตที่ถูกปิดล้อมแล้ว

ส่วนสถานการณ์ของแรงงานไทยนั้น กาญจนา ภัทรโชค อธิบดีกรมสารนิเทศ และโฆษกกระทรวงการต่างประเทศ เปิดเผยว่า ทางสถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงเทลอาวีฟ แจ้งว่า จากการประสานแรงงานไทยในพื้นที่พบว่า อาจมีแรงงานไทยถูกจับไป 2 คน อย่างไรก็ดี จากการตรวจสอบกับทางการอิสราเอล ทางการอิสราเอลยังไม่ยืนยันข้อมูลและจะเร่งตรวจสอบให้ต่อไป

ขณะที่ เศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี ได้สั่งการให้กองทัพอากาศเตรียมพร้อมเครื่องบินเพื่อภารกิจอพยพคนไทยในอิสราเอลหากเกิดสถานการณ์ที่จำเป็น โดยในวันนี้ ( 8 ตุลาคม) จะมีการประชุมศูนย์ประสานงานสถานการณ์ฉุกเฉินระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ณ กรมการกงสุล กระทรวงการต่างประเทศ

▪️ ปฏิกิริยาจากนานาประเทศ

นานาประเทศ โดยเฉพาะชาติพันธมิตรของอิสราเอล เช่น สาธารณรัฐเช็ก, ฝรั่งเศส, สหราชอาณาจักร และสหภาพยุโรป ต่างออกมาประณามการเปิดฉากโจมตีอิสราเอลของกลุ่มฮามาสในครั้งนี้ โดยเรียกว่าเป็น ‘การก่อการร้าย’ พร้อมกันนั้นยังได้แสดงความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกับเทลอาวีฟ

ขณะที่กระทรวงการต่างประเทศของอียิปต์ออกแถลงการณ์เตือนถึง ‘ผลร้ายแรงที่จะตามมา’ จากการยกระดับความขัดแย้ง พร้อมเรียกร้องให้ทุกฝ่ายยับยั้งชั่งใจสูงสุดและหลีกเลี่ยงการกระทำใดๆ ที่อาจทำให้สถานการณ์เลวร้ายลง

ด้านกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอนระบุในแถลงการณ์ว่า ทางกลุ่มกำลังติดตามสถานการณ์ในฉนวนกาซาอย่างใกล้ชิด ขณะเดียวกันก็ได้มีการติดต่อสื่อสารโดยตรงกับผู้นำของกลุ่มฮามาส

ภาพ: Momen Faiz / NurPhoto via Getty Images

อ้างอิง: