เมื่อวันพฤหัสบดีที่ผ่านมา (17 เมษายน) ศาลรัฐบาลกลางสหรัฐฯ มีคำตัดสินครั้งประวัติศาสตร์ โดยชี้ว่า Google ได้สร้าง ‘อำนาจผูกขาด’ อย่างผิดกฎหมายในธุรกิจโฆษณาออนไลน์บางส่วน นับเป็นการตัดสินเข้าข้างกระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ (DOJ) และถือเป็นความพ่ายแพ้ทางกฎหมายครั้งสำคัญอีกครั้งของยักษ์ใหญ่เทคโนโลยีรายนี้อย่างต่อเนื่อง
ผู้พิพากษา Leonie Brinkema แห่งศาลแขวงรัฐเวอร์จิเนียตะวันออก ชี้ขาดในคำตัดสิน 115 หน้าว่า Google ละเมิดกฎหมายต่อต้านการผูกขาด (Antitrust) ในส่วนของตลาดเทคโนโลยีที่ใช้เชื่อมโยงผู้เผยแพร่เว็บไซต์ (Publishers) กับผู้ลงโฆษณา (Advertisers) ซึ่งคิดเป็นมูลค่าธุรกิจส่วนนี้กว่า 3.1 หมื่นล้านดอลลาร์
ศาลพบว่า Google ใช้การผูก ‘แพลตฟอร์มบริหารโฆษณาสำหรับเว็บไซต์’ (Publisher Ad Server) เข้ากับ ‘ระบบซื้อขายโฆษณาอัตโนมัติ’ (Ad Exchange) ของตนเองอย่างไม่เป็นธรรม เพื่อสร้างและปกป้องการผูกขาดในสองตลาดนี้ อย่างไรก็ตาม ศาลได้ยกฟ้องข้อกล่าวหาหนึ่งของ DOJ ที่เกี่ยวกับตลาดเครื่องมือฝั่งผู้ลงโฆษณา (Advertiser Ad Networks)
Lee-Anne Mulholland รองประธานฝ่ายกำกับดูแลของ Google แถลงการณ์ว่า “เราชนะคดีไปครึ่งหนึ่ง และจะอุทธรณ์ในส่วนที่เหลือ” เธอย้ำว่าศาลพบว่าเครื่องมือฝั่งผู้ลงโฆษณาและการเข้าซื้อกิจการในอดีตไม่ได้เป็นภัยต่อการแข่งขัน แต่ “เราไม่เห็นด้วยกับคำตัดสินเกี่ยวกับเครื่องมือฝั่งผู้เผยแพร่ เพราะผู้เผยแพร่มีทางเลือกมากมายและพวกเขาเลือก Google เพราะเครื่องมือของเราใช้ง่าย ราคาไม่แพง และมีประสิทธิภาพ”
ผู้พิพากษา Brinkema ให้เหตุผลในคำตัดสินว่า Google ได้ดำเนินการ ‘โดยเจตนา’ ในการกระทำที่ต่อต้านการแข่งขันหลายอย่างเพื่อได้มาและรักษาอำนาจผูกขาด การกระทำเหล่านี้ไม่เพียงแต่ “กีดกันคู่แข่งไม่ให้สามารถแข่งขันได้” แต่ยัง “สร้างความเสียหายอย่างมีนัยสำคัญต่อลูกค้าผู้เผยแพร่ของ Google, กระบวนการแข่งขัน และท้ายที่สุดคือผู้บริโภคข้อมูลบนเว็บแบบเปิด”
คำตัดสินนี้อาจนำไปสู่คำสั่งให้ Google ต้อง ‘ขายกิจการ’ บางส่วนในธุรกิจโฆษณาออนไลน์ออกไป แต่ William Kovacic ศาสตราจารย์ด้านกฎหมายและการแข่งขันระดับโลก ให้ความเห็นว่า การที่รัฐบาลชนะคดีเพียงบางส่วนอาจทำให้การสั่งขายกิจการทั้งหมดยากขึ้น แต่อาจนำไปสู่มาตรการควบคุมพฤติกรรม (Conduct Remedy) เช่น การจำกัดวิธีการดำเนินงานหรือการกำหนดราคา ซึ่ง “ก็ไม่ใช่เรื่องดีสำหรับ Google อยู่ดี”
นี่นับเป็นความพ่ายแพ้ครั้งสำคัญครั้งที่สองของ Google ในศาลเกี่ยวกับคดีผูกขาดในรอบไม่ถึงหนึ่งปี หลังจากที่เคยถูกตัดสินว่าผูกขาดตลาดการค้นหาออนไลน์ (online search) ซึ่งศาลกำลังจะเริ่มพิจารณาบทลงโทษในวันจันทร์ (21 เมษายน) ที่จะถึงนี้ โดย DOJ เสนอให้ศาลสั่งขายเบราว์เซอร์ Chrome
นอกจากนี้ยังเป็นครั้งที่สามหากนับรวมคดีที่คณะลูกขุนตัดสินเมื่อปี 2023 ว่า Google Play Store เป็น ‘การผูกขาดที่ผิดกฎหมาย’ คำตัดสินเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงปัญหาทางกฎหมายที่ Google กำลังเผชิญอย่างรอบด้าน และเป็นส่วนหนึ่งของความพยายามของหน่วยงานกำกับดูแลทั่วโลกในการตรวจสอบอำนาจของบริษัทเทคโนโลยีขนาดใหญ่ ซึ่งรวมถึง Meta ที่ Mark Zuckerberg เพิ่งขึ้นให้การในคดีเกี่ยวกับการผูกขาดที่คล้ายคลึงกันในสัปดาห์นี้
ชัยชนะของกระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ ในครั้งนี้ แม้จะยังไม่ใช่บทสรุปสุดท้ายเนื่องจาก Google จะยื่นอุทธรณ์ แต่ก็ถือเป็นการสั่นคลอนธุรกิจโฆษณาซึ่งเป็น ‘แหล่งรายได้หลัก’ ของ Google อย่างมีนัยสำคัญ และอาจเป็นแรงผลักดันให้หน่วยงานกำกับดูแลทั่วโลกมีความมั่นใจในการเดินหน้าตรวจสอบและควบคุมอำนาจของยักษ์ใหญ่เทคโนโลยีต่อไป
ภาพ: JarTee / Shutterstock
อ้างอิง:
