คุณนิยามความสุขอย่างไร? หลายคนเลือกนิยามความสุขไว้กับโลกภายนอก…ความสำเร็จ เกียรติยศ ชื่อเสียง เงินทอง ข้าวของราคาแพง…เข้าใจว่ายิ่งสะสมสิ่งเหล่านี้ไว้มาก ความสุขก็จะยิ่งมาก
แต่หากมองให้ดีจะพบว่า ความสุขจากเปลือกนอกเหล่านี้มักทำให้เราเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่นอยู่ตลอดเวลา วันๆ เอาแต่คอยจัดอันดับว่าเราอยู่อันดับเท่าไร ทำไมเราสำเร็จช้า ทำไมคนอื่นถึงแซงหน้าเราไปอย่างรวดเร็ว
และนี่อาจเป็นเหตุผลที่ทำให้เรารู้สึกว่าความสุขหายาก ถึงสุขก็สุขอยู่เพียงชั่วครั้งคราว ราวกับดอกไม้ไฟที่สว่างไสวได้ไม่นานก็ดับมอดลง
แล้วความสุขที่แท้ ความสุขที่เกิดจากภายใน ความสุขที่จะอยู่ยืนยาวตลอดไป หน้าตาของมันเป็นอย่างไร? การได้ลองมาสำรวจเส้นทางชีวิตของคนที่ค้นพบความสุขที่แท้จริงจากภายใน น่าจะช่วยให้เราตอบคำถามเหล่านี้ได้
จาก 1 ปี สู่ 3 ทศวรรษที่อุ้มผาง
ณ โรงพยาบาลอุ้มผาง จังหวัดตาก พื้นที่ที่อยู่ห่างไกลจากความสะดวกสบายของกรุงเทพฯ กว่า 700 กิโลเมตร ที่นั่นมีผู้อำนวยการที่เป็นต้นแบบทั้งในแง่ของการประกอบสัมมาอาชีพ การอุทิศตัวเพื่อรักษาคนไข้ที่มาจากหลากหลายเชื้อชาติ แม้ไม่มีสัญชาติก็ล้วนต้องได้รับการรักษาอย่างดีที่สุด เพราะทุกชีวิตมีค่า
บุคคลนั้นคือ นพ.วรวิทย์ ตันติวัฒนทรัพย์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลอุ้มผาง จังหวัดตาก
เขาไม่ได้มีชื่อเสียงเงินทองมากกว่าแพทย์คนไหน เขาไม่ได้ห่อหุ้มตัวเองด้วยเสื้อผ้าราคาแพงกว่าใคร แต่เขาเป็นหนึ่งในบุคคลที่ได้ค้นพบความสุขที่แท้จริงของตัวเอง
เริ่มต้นตั้งแต่ปี 2534 ที่คุณหมอต้องทำงานใช้ทุนเป็นเวลา 1 ปี ณ โรงพยาบาลอุ้มผาง จังหวัดตาก จากเริ่มแรกที่ตั้งใจว่าจะอยู่แค่ปีเดียว ปัจจุบันเขาทำงานที่นี่เป็นเวลามากกว่า 30 ปีแล้ว
“ชีวิตผมไม่ได้มีแผนการอะไรมากมาย คิดแค่ว่าในเมื่อต้องอยู่ที่นี่หนึ่งปี ทำอย่างไรให้การอยู่ของเราคุ้มค่าที่สุด ปรากฏว่าพออยู่ไปสักพัก ผอ. คนเก่าตัดสินใจลาออก ทางจังหวัดก็เลยเสนอมาว่าให้เราอยู่ต่อ ทำหน้าที่ ผอ. ไปเลย เราก็เลยปรับแผนจากปีเดียว และอยู่ต่อมาจนถึงตอนนี้”
ทัศนคติที่ดีนำมาซึ่งความสุข
คุณหมอบอกว่าสิ่งที่คนเป็นแพทย์ต้องมีคือ ความเมตตา หรือความรู้สึกเห็นอกเห็นใจกับความทุกข์ของคนไข้ และมุทิตาจิต หรือความรู้สึกยินดีต่อความสุขความสำเร็จของผู้อื่น หรือการยินดีเมื่อเห็นคนไข้หายเจ็บป่วย
แม้การใช้ชีวิตเป็นหมออยู่ในพื้นที่ชนบทต้องปฏิบัติหน้าที่บนข้อจำกัด ขาดแคลนในหลายสิ่งหลายอย่าง ห่างไกลจากความสะดวกสบายในเมืองหลวง แต่การมีทัศนคติที่ดี ไม่ย่อท้อต่อความยากลำบาก ประกอบกับความเห็นอกเห็นใจ ความยินดีกับความสุขของคนไข้ ได้นำมาซึ่งความสุขและทำให้คุณหมอเลือกปักหลักอยู่ที่นี่มาจนถึงวันนี้
“การรักษาคนไข้ทำให้เราได้ฝึกมุทิตาจิต ถึงแม้การปฏิบัติงานที่นี่จะเต็มไปด้วยข้อจำกัด เพราะอยู่ห่างไกลจากศูนย์กลางความเจริญ แต่ชีวิตแพทย์ชนบทฝึกให้เรามีทักษะในการลำดับความสำคัญ อะไรที่วิกฤต สร้างความเสียหายมากกว่าหรือรุนแรงกว่า เราจะแก้ไขตรงนั้นก่อน พอคุ้นชินกับความท้าทายเหล่านี้มันก็กลายเป็นความสนุก ทำให้เราทำงานอย่างมีความสุขในทุกๆ วัน”
คุณค่าชีวิตที่ตั้งมั่นอยู่บน 3 ประโยชน์
ประโยชน์ต่อตัวเอง ต่อผู้อื่น และต่อสังคม คือ 3 ประโยชน์ที่คุณหมอยึดถือในการทำงาน
“การที่ผมเลือกปักหลักเป็นแพทย์ในโรงพยาบาลแห่งนี้ ผมไม่ได้คิดว่าตัวเองเสียสละหรือมีอุดมการณ์มากกว่าคนอื่น แต่เพราะเรารู้สึกว่าสิ่งที่ทำในวันนี้มีประโยชน์ หากวันหนึ่งได้ย้อนมองกลับมายังเห็นได้ว่าชีวิตที่ผ่านมาไม่ไร้สาระ อย่างน้อยยังเป็นประโยชน์ต่อตัวเอง ต่อผู้อื่น และต่อสังคม”
นอกจากหลักคิดของการใช้ชีวิตเพื่อสร้างประโยชน์ สิ่งที่คุณหมอมักจะสอนแพทย์รุ่นน้องอยู่เสมอๆ คือ การหาสมดุลระหว่างภาระทั้ง 3 มิติของชีวิต หากหาสมดุลได้ดีจะนำมาซึ่งความสุขในระยะยาว
- ภาระต่อตัวเอง คือการอยู่ให้รอดในสังคม การพึ่งพาตนเอง หรือการยืนอยู่ด้วยตัวเองให้ได้
- ภาระจากครอบครัวเดิม คือการดูแลครอบครัวเดิมของเรา หรือครอบครัวที่ติดตัวเรามาตั้งแต่เกิด อย่างพ่อแม่พี่น้องให้มีความสุข
- ภาระจากครอบครัวใหม่ คือการดูแลครอบครัวใหม่ที่เราสร้างขึ้นมา อย่างเช่น สามี ภรรยา และลูกของเรา
และนี่คือเรื่องราวของ นพ.วรวิทย์ ตันติวัฒนทรัพย์ คุณหมอที่ไม่เคยเอ่ยอ้างว่าอุทิศตัวมากกว่าใคร แต่คือใช้ทุกวินาทีของชีวิตช่วยชีวิตคนอุ้มผางไม่ให้ร่วงหล่น
ทัศนคติที่เปิดกว้าง การมองเห็นคุณค่าของทุกชีวิตของคุณหมอเป็นสิ่งที่ทุกคนสัมผัสได้ เพราะคุณหมอทำมันจนผนวกเป็นนิสัย ไม่ต้องพยายาม การใช้ชีวิตของคุณหมอสอดคล้องกับหลักธรรมะ เมตตา และมุทิตาจิต ปฏิบัติหน้าที่เป็นหมออย่างดี รักษาคนไข้โดยไม่คำนึงถึงเชื้อชาติ ชนชั้น หรือข้อจำกัดใดๆ นอกจากประโยชน์ของคนไข้เท่านั้น
ความสุขของคุณหมอที่มาจากการได้ใช้ความรู้ความสามารถที่มีสร้างสรรค์ประโยชน์ให้กับผู้อื่น จึงเป็นความสุขที่ไม่ได้ขึ้นกับชื่อเสียงเงินทอง หรือความรู้สึกสูงส่งกว่าใคร แต่เป็นความสุขที่เกิดขึ้นจากการค้นพบคุณค่าภายในตน
เชื่อว่าเรื่องราวนี้น่าจะเป็นเข็มทิศในการค้นพบความสุขให้กับใครหลายคนได้ นอกจากเรื่องราวของคุณหมอ ยังมีเรื่องราวของบุคคลต้นแบบอื่นๆ ที่ค้นพบความสุขจากการทำสิ่งที่ดีสู่สังคม
ติดตามเรื่องราวทั้งหมดได้ที่
