สิ้นเดือนทีไรเหมือนสิ้นใจ… หลายคนคงคุ้นเคยกับความรู้สึกนี้เป็นอย่างดี แม้จะตั้งตารอเงินเดือนออก แต่พอเงินเข้าบัญชีได้ไม่กี่วัน ก็ดูเหมือนว่าจะหายวับไปกับตากับภาระค่าใช้จ่ายที่รออยู่
หลายคนคิดว่าปัญหา ‘เงินเดือนชนเดือน’ หรือ ‘ชักหน้าไม่ถึงหลัง’ จะเกิดเฉพาะกับคนเงินเดือนน้อย แต่ความจริงคือ ต่อให้มีรายได้หลักหมื่นปลายๆ หรือหลักแสน ก็สามารถตกอยู่ในสถานการณ์นี้ได้ เมื่อลองเปิดดูบัญชีธนาคาร กลับพบว่า ‘เงินเก็บ’ แทบไม่มี หรือบางทีอาจติดลบด้วยซ้ำ ซึ่งแน่นอนว่านี่ไม่ใช่สัญญาณของสุขภาพการเงินที่ดีเลย
ปัญหานี้ไม่ได้หมายความว่าคุณหาเงินไม่เก่ง แต่อาจหมายความว่าคุณยัง ‘จัดการ’ เงินได้ไม่ดีพอ แต่ข่าวดีคือ มันสามารถแก้ไขได้
3 ปัจจัยหลักที่พาติดลูปเงินเดือนชนเดือน
ก่อนจะไปดูวิธีแก้ เราต้องเข้าใจรากของปัญหาก่อนว่า ทำไมเราถึงติดกับดักนี้
1. ภาวะ ‘เงินเฟ้อตามไลฟ์สไตล์’
นี่คือสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มคนที่มีรายได้เพิ่มขึ้น ‘เงินเฟ้อตามไลฟ์สไตล์’ คือการที่เรายกระดับการใช้จ่ายของตัวเองขึ้น ‘ทุกครั้ง’ ที่มีรายได้เพิ่ม อย่างเช่น เมื่อก่อนเงินเดือน 20,000 กินกาแฟแก้วละ 60 บาทได้ พอเงินเดือนขึ้นเป็น 40,000 ก็ต้องกินแก้วละ 120 บาท, มือถือต้องรุ่นใหม่ล่าสุด, บุฟเฟต์ต้องบ่อยขึ้น, เสื้อผ้าต้องแบรนด์เนม
กลายเป็นว่าเรากำลังใช้เงินตาม ‘อารมณ์’ และ ‘สถานะทางสังคม’ ไม่ใช่ตาม ‘แผน’ คำพูดติดปากคือ ‘ของมันต้องมี’ หรือ ‘เดี๋ยวค่อยเก็บเดือนหน้า’ สุดท้าย ต่อให้รายได้เพิ่ม 2 เท่า รายจ่ายคุณก็เพิ่ม 2 เท่าเช่นกัน ทำให้ไม่เหลือเก็บอยู่ดี
2. กับดักหนี้ และการจ่ายขั้นต่ำ
เรากำลังพูดถึง ‘หนี้เสีย’ (Bad Debt) คือหนี้ที่ไม่ได้สร้างรายได้เพิ่ม เช่น หนี้บัตรเครดิตที่รูดซื้อของฟุ่มเฟือย, สินเชื่อส่วนบุคคลที่กู้มาเที่ยว, การผ่อน 0% ที่มีหลายรายการพร้อมกัน เช่น มีบัตรเครดิต 3 ใบ และจ่ายแค่ ‘ขั้นต่ำ’ ทุกเดือน
การที่เราจ่ายขั้นต่ำ นั่นเท่ากับว่าเงินแทบทั้งหมดที่เราจ่ายไปจะกลายเป็น ‘ดอกเบี้ย’ ไม่ใช่ ‘เงินต้น’ มันเหมือนการวิ่งบนลู่วิ่งที่ไม่ไปถึงไหน รายได้ส่วนใหญ่ของเราในแต่ละเดือน ถูกบังคับให้ไปชดใช้หนี้เหล่านี้ ทำให้เงินที่เหลือ ‘ใช้จริง’ ในชีวิตประจำวันมีน้อยมาก และเมื่อเงินสดไม่พอ เราก็ต้อง ‘รูดบัตร’ อีกครั้งเพื่อเอาตัวรอด วนลูปไปเรื่อยๆ
3. ไม่เคยทำบัญชีรายรับ-รายจ่าย
หลายคนคิดว่าตัวเองรู้ดีว่าเงินไปไหน (ค่าบ้าน, ค่ารถ, ค่ากิน) แต่ไม่เคย ‘รู้จริง’ ว่ารายละเอียดคืออะไร
ตัวอย่างเช่น ไม่รู้ว่าใน 1 เดือน จ่ายค่า Subscription (Netflix, Spotify, App ต่างๆ) ไปเท่าไหร่, จ่ายค่ากาแฟไปกี่บาท, หรือเสียค่า Delivery อาหารไปมากแค่ไหน
เท่ากับว่าเราไม่สามารถจัดการปัญหาที่มองไม่เห็นได้ มันเหมือนการขับรถโดยไม่มีหน้าปัดน้ำมัน เพราะรูรั่วเล็กๆ เหล่านี้ (เช่น ค่ากาแฟวันละ 80 บาท = เดือนละ 2,400 บาท) กำลังทำให้ถังน้ำมันการเงินของเรารั่วโดยไม่รู้ตัว
5 ขั้นตอน หลุดพ้นวงจรเงินเดือนชนเดือน
เมื่อรู้สาเหตุแล้ว ก็ถึงเวลาลงมือแก้ไขอย่างจริงจัง 5 ขั้นตอนนี้ต้องทำอย่างต่อเนื่องและมีวินัย
ขั้นตอนที่ 1 รู้สถานะที่แท้จริงด้วยการทำบัญชี
เราจะไม่สามารถแก้ปัญหาที่ตัวเองไม่เข้าใจได้ ขั้นตอนนี้คือการเข้าใจปัญหา
- ใช้แอปพลิเคชันบันทึกรายรับ-รายจ่าย (เช่น Money Lover, Piggipo) หรือทำใน Excel / สมุดโน้ตธรรมดาก็ได้
- จดทุกบาทที่เข้าและออก ไม่ว่าจะเล็กน้อยแค่ไหน (ค่ารถเมล์ 8 บาท, ค่ากาแฟ 60 บาท, ค่าจอดรถ 20 บาท) ต้องจดให้หมด
- ทำต่อเนื่อง เราต้องทำอย่างน้อย 1-2 เดือนเต็มๆ เพื่อให้เห็น ‘พฤติกรรม’ ที่แท้จริง ไม่ใช่แค่ความรู้สึก
- สรุปยอดสิ้นเดือน เมื่อครบเดือน ให้นำรายจ่ายทั้งหมดมาจัดหมวดหมู่ เช่น
- จำเป็น (Needs): ค่าเช่าบ้าน/ผ่อนบ้าน, ค่าน้ำไฟ, ค่าเดินทางไปทำงาน, ค่าอาหาร (แบบประทังชีวิต)
- ต้องการ (Wants): ค่ากาแฟ, ค่าบุฟเฟต์, ช้อปปิ้ง, ค่าดูหนัง, ค่าสังสรรค์
- หนี้สิน/การออม: ค่าผ่อนบัตร, ค่าผ่อนรถ, เงินออม (ถ้ามี)
การทำบัญชีจะช่วยให้เราตาสว่าง รู้ว่าเรามีรอยรั่วค่าใช้จ่ายที่ตรงไหน นี่เป็นจุดเริ่มต้นที่จะทำให้เรารู้ว่าต้อง ‘ตัด’ ตรงไหน
ขั้นตอนที่ 2 เขียนงบประมาณที่ทำได้จริง
หลังจากรู้แล้วว่าเงินไปไหน ก็ถึงขั้นตอนวางแผนล่วงหน้าว่า ‘เงินควรต้องไปที่ไหน’
- ยึดหลัก ‘รายได้ – เงินออม = รายจ่าย’ การเปลี่ยน Mindset ที่สำคัญที่สุด ไม่ใช่ ‘รายได้ – รายจ่าย = เงินออม’
- กำหนด % เงินออม ทันทีที่เงินเดือนออก เราต้องล็อคเงินออมก่อนเลย อย่างน้อย 10%
- จัดสรรเงินที่เหลือ นำเงินที่เหลือ (90%) มาจัดสรรตามหมวดหมู่ค่าใช้จ่ายที่ลิสต์ไว้ แต่คราวนี้เป็นการกำหนดงบล่วงหน้า รู้ว่าจะใช้จ่ายอะไรอย่างมีระเบียบแบบแผน
ใช้สูตรช่วย
50/30/20: 50% (จำเป็น) / 30% (ต้องการ) / 20% (ออม)
6 Jars (6 ซอง): แบ่งเงินเป็น 6 ส่วน: 1. ค่าใช้จ่ายจำเป็น (55%), 2. ออมระยะยาว/ลงทุน (10%), 3. ให้รางวัลตัวเอง (10%), 4. การศึกษา (10%), 5. เงินฉุกเฉิน (10%), 6. แบ่งปัน (5%)
สำคัญ เมื่อเราจัดสรรงบแล้ว พยายามใช้จ่าย ‘ไม่ให้เกิน’ งบที่ตั้งไว้ในแต่ละหมวดอย่างเคร่งครัด อาจใช้วิธี ‘แบ่งเงินใส่ซอง’ จริงๆ หรือใช้แอปอื่นๆ ที่มีฟีเจอร์ Budgeting
ขั้นตอนที่ 3 เริ่มออมทันที แม้จะน้อยนิด
นี่คือหัวใจของการหลุดพ้นจากวงจรเงินไม่พอใช้ จงจ่ายให้ตัวเองก่อน (Pay Yourself First)
- เปิดบัญชีแยก ควรมีอย่างน้อย 3 บัญชี
-
- บัญชีใช้จ่าย: บัญชีหลักที่เงินเดือนเข้าและใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน
- บัญชีเงินออม: บัญชีนี้ ‘ห้าม’ ทำบัตร ATM หรือแอปที่ถอนง่าย
- บัญชีเงินสำรองฉุกเฉิน: แยกออกมาต่างหาก
- ตั้งโอนอัตโนมัติ: ตั้งค่าในแอปธนาคาร ให้ ‘ทันทีที่เงินเดือนออก’ (เช่น วันที่ 30) โอนเงิน 10% (หรือตามที่ตั้งงบไว้) ไปยัง ‘บัญชีเงินออม’ โดยอัตโนมัติ
- เงินสำรองฉุกเฉิน: เงินออมก้อนแรกที่ต้องสร้างคือ ‘เงินสำรองฉุกเฉิน’ ควรมีอย่างน้อย 3-6 เท่าของ ‘รายจ่ายที่จำเป็น’ เงินก้อนนี้ห้ามนำไปใช้ ถ้าไม่ฉุกเฉิน (เช่น ตกงาน, อุบัติเหตุ) จริงๆ
- เริ่มจากน้อยๆ: ถ้า 10% หนักไป ให้เริ่มที่ 5% หรือแม้แต่ 1,000 บาท สิ่งสำคัญคือการสร้างนิสัย ให้สำเร็จก่อน
ขั้นตอนที่ 4 ลดหนี้-ลดจ่าย
นี่คืออีกหนึ่งขั้นตอนที่สำคัญ แม้ว่าเราจะหารายได้เก่ง แต่ก็จ่ายเก่งไม่แพ้กัน เราจะไม่มีทางมีเงินเหลือได้เลย
- ลดรายจ่าย: ย้อนกลับไปดูบัญชีรายจ่าย และตัดรายจ่ายที่ไม่จำเป็นออกไป เช่น ยกเลิก Subscription ที่ไม่ได้ใช้, ชงกาแฟไปดื่มเองบ้าง, ลดการช้อปของฟุ่มเฟือยลง
- จัดการหนี้: หากเรามีหนี้หลายก้อน ให้ลิสต์ออกมาทั้งหมด แล้ววางแผนการชำระหนี้ (เช่น วิธี Snowball ปิดก้อนเล็กก่อนเพื่อสร้างกำลังใจ หรือ Avalanche ปิดก้อนที่ดอกเบี้ยสูงก่อน) และที่สำคัญที่สุดคือ ‘หยุดสร้างหนี้ใหม่’
ขั้นตอนที่ 5 เติมเงินหาช่องทางเพิ่มรายได้
มองหาอาชีพเสริมที่ทำได้ในเวลาว่าง โดยใช้ทักษะที่เรามี เช่น รับงานฟรีแลนซ์, สอนพิเศษ, ขายของออนไลน์ หรือแม้แต่ขับรถส่งอาหาร
รายได้ที่เพิ่มขึ้น แม้จะเล็กน้อยในตอนแรก แต่จะช่วยเร่งให้เราปลดหนี้ได้เร็วขึ้น และมีเงินออมเพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดด ทำให้หลุดพ้นจากวงจรเงินเดือนชนเดือนได้ไวยิ่งขึ้น
การหลุดพ้นจากวงจร ‘เงินเดือนชนเดือน’ คือการวิ่งมาราธอน ไม่ใช่การวิ่ง 100 เมตร มันต้องอาศัย ‘วินัย’ และ ‘ความสม่ำเสมอ’ อย่างมาก
5 ขั้นตอนนี้จะเป็นจุดเปลี่ยนนิสัยการเงิน จากคนที่วิ่งตามเงินไปเป็นคนที่ควบคุมเงิน สุขภาพการเงินของเราจะค่อยๆ แข็งแรงขึ้นอย่างเป็นระบบ ขอเพียงแค่ ‘เริ่มต้น’ วันนี้ และทำต่อเนื่อง ปัญหาเงินเดือนชนเดือนก็จะหายไปในที่สุด
ภาพ: RUNSTUDIO / Getty Images
อ้างอิง:
