เสียงเต้นของหัวใจ และความทรงจำที่งดงาม Christian Boltanski – Lifetime นิทรรศการที่สะสมห้วงเวลาของชีวิตมนุษย์ให้เป็นงานศิลปะ

คุณได้ยินเสียงหัวใจตัวเองเต้นครั้งสุดท้ายเมื่อไร?

ทันทีที่ก้าวเท้าเข้าไปในห้องจัดแสดงนิทรรศการ ‘Christian Boltanski – Lifetime’ คุณจะได้ยินเสียงบีตจังหวะสม่ำเสมออยู่ไกลๆ คล้ายเสียงเต้นของหัวใจ และยิ่งเดินผ่านนิทรรศการที่จัดวางอย่างลงตัวไปเรื่อยๆ คุณจะพบว่าเสียงหัวใจนั้นยิ่งดังขึ้น แทบจะเต้นเป็นจังหวะเดียวกับคุณ และทันทีที่เดินมาถึงงานศิลปะชิ้นสำคัญของงาน ก็คล้ายกับเราได้เชื่อมต่อความรู้สึกเข้ากับงานศิลปะทั้งมวลเป็นหนึ่งเดียว

Christian Boltanski คือศิลปินชาวฝรั่งเศสวัย 75 ปี ที่เริ่มต้นจากงานภาพยนตร์สั้นในยุคปลาย 60 ผลงานภาพถ่ายในช่วงยุค 70 และเริ่มสะสมผลงานจากความทรงจำของเขาและผู้คนอื่นๆ จนถึงยุค 80 งานของเขาปรับเปลี่ยนเป็นศิลปะการจัดวาง ที่รวมทั้งการใช้แสง เสียง ความเคลื่อนไหว ที่สะท้อนจิตวิญญาณ ความงดงาม การมีอยู่ของชีวิต ความทรงจำ ความตาย และค้นหาความหมายหลังจากนั้น

ผลงานทั้งหมดในนิทรรศการ Christian Boltanski – Lifetime มีจำนวน 47 ชิ้น รวบรวมตลอดระยะเวลาการทำงานของเขาในฐานะศิลปินกว่า 50 ปี โดยภาพรวมเราพบว่าผลงานของเขาตลอดหลายสิบปีกลับหลอมรวมกันเป็นหนึ่งเดียวได้อย่างลงตัว และต้องยอมรับว่ามิติทางความคิดของเขาลึกซึ้ง เข้าไปถึงจิตใจผู้ชม ที่ต่างจะได้ย้อนกลับไปสำรวจความทรงจำในชีวิตของตัวเอง

งานชิ้นเด่นๆ อย่างเช่น Entre-temps (2010) ห้องที่ฉายภาพใบหน้าของ Boltanski ช่วงอายุ 7-65 ปี การเปลี่ยนแปลงจะแสดงให้เห็นพร้อมๆ กับเสียงเต้นของหัวใจที่สัมพันธ์กับการส่องสว่างของหลอดไฟใหญ่เพียงดวงเดียวในบริเวณ, Derniere Seconde (2013) ชิ้นงานในปี 2013 เราจะเห็นตัวเลขดิจิทัลสีแดงที่สะสมจำนวนเวลาชีวิตของ Boltanski จนถึงปัจจุบัน นาฬิกาจะหยุดเดินเมื่อเขาเสียชีวิต, L’Album de photographies de la famille D.entre 1939 et 1964 (2008) ผนังที่บรรจุภาพถ่ายจำนวนมากเอาไว้ งานชิ้นนี้ Boltanski ได้ขอให้เพื่อนมอบภาพถ่ายครอบครัวให้เขา ซึ่งแต่ละภาพที่จัดแสดงบนผนังแสดงให้เห็นชีวิตทุกช่วงอายุของมนุษย์เอาไว้

Terrill (2015) กองผ้าสีดำจำนวนมหึมาที่จัดแสดงอยู่กลางห้อง เสื้อผ้าที่ไม่มีใครเป็นเจ้าของ เมื่อทุกคนจากไป, La Couloir des fantomes (2019) เป็นชิ้นงานที่สร้างเพื่อนิทรรศการในครั้งนี้ ขึงผ้าม่านผืนใหญ่แสดงให้เห็นโลกของจิตวิญญาณ ภาพเงาที่สั่นไหว ปรากฏขึ้นและหายไป มองในมุมน่ากลัวก็ได้ หรือมองให้เห็นความงดงามของมันก็ได้เช่นกัน

เมื่อเดินกลับออกมาจากนิทรรศการ เสียงเต้นของหัวใจยังคงดังติดหู และอย่างหนึ่งที่เป็นคำถามทิ้งไว้ คือเวลาในชีวิตมนุษย์อันแสนสั้น เราเป็นเจ้าของมันจริงหรือไม่ และถ้าใช่ เราเสียเวลากับมันไปกับอะไร

พิสูจน์อักษร: พรนภัส ชำนาญค้า