ทำไมบริษัทส่งออกอาวุธของจีนยึดโยงผลประโยชน์เชิงภูมิรัฐศาสตร์มากกว่ากลไกตลาด?

จากรายงานเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม 2025 กองทัพไทยยืนยันว่า สามารถยึดระบบขีปนาวุธต่อต้านรถถังนำวิถีสัญชาติจีน หลังเข้าตีฐานกัมพูชาบนเนิน 500 ซึ่งเป็นรุ่น GAM-102 (จะมีรุ่น GAM-102LR (มีรหัส LR) ด้วยหรือไม่ รอยืนยัน)

โดยพบว่า ขีปนาวุธต่อต้านรถถังที่ยึดมาได้นั้น ผลิตโดยบริษัทจีน คือ Poly Defence (สาย GAM/Bolas) ซึ่งเป็นบริษัทในเครือ Poly Technologies สังกัดรัฐวิสาหกิจจีน

คำถามตามมาคือ บริษัทส่งออกอาวุธของจีนมีอิสระเชิงยุทธศาสตร์ในการตัดสินใจขายอาวุธมากเพียงใด?

ภูมิหลัง

Poly Technologies ก่อตั้งขึ้นในปี 1984 เป็นบริษัทในเครือ China Poly Group Corporation ซึ่งเป็นรัฐวิสาหกิจของจีน อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของรัฐจีนอย่างใกล้ชิด

บริษัทมีบทบาทหลักในการส่งออกอาวุธ ยุทโธปกรณ์ และเทคโนโลยีทางทหาร รวมถึงการให้บริการฝึกอบรม การซ่อมบำรุง และการสนับสนุนด้านโลจิสติกส์

Poly Technologies มีการส่งออกอาวุธหลากหลายประเภท เช่น รถถัง ยานเกราะปืนใหญ่ ระบบจรวด ขีปนาวุธระยะสั้น–กลาง อากาศยานไร้คนขับ (โดรน) ระบบเรดาร์และ C4ISR รวมทั้งอาวุธเบาและกระสุน เป็นต้น

ในขณะนี้จีนก้าวขึ้นเป็นผู้ส่งออกอาวุธรายใหญ่ top 5 ของโลก

ทั้งนี้ในระบบการเมืองของจีน การส่งออกอาวุธ ถือเป็นกิจกรรมเชิงยุทธศาสตร์ของรัฐ ไม่ใช่กิจกรรมตลาดเสรี

Poly Technologies มีบทบาทสำคัญที่ทำให้จีนสามารถสร้างพันธมิตรทางทหาร และขยายอิทธิพลในประเทศกำลังพัฒนา โดยเฉพาะประเทศโลกขั้วใต้ (Global South) ตัวอย่างประเทศลูกค้าหลัก เช่น ประเทศในเอเชียใต้ ตะวันออกกลาง และแอฟริกา

จุดเด่นของบริษัทส่งออกอาวุธของจีน คือ การมีเงื่อนไขยืดหยุ่นกว่าชาติตะวันตก เช่น ไม่ผูกเงื่อนไขด้านประชาธิปไตย/สิทธิมนุษยชน ขายอาวุธในราคาที่เข้าถึงได้ มีการโอนเทคโนโลยีบางส่วน พร้อมแพ็กเกจฝึกอบรมและซ่อมบำรุง

ทั้งหมดนี้มีส่วนทำให้จีนสามารถเจาะตลาดหลายประเทศที่ถูกสหรัฐฯ และยุโรปจำกัดการขายอาวุธ

Key Message

Poly Technologies มีความเป็นอิสระในการตัดสินใจขายอาวุธหรือไม่ หรือจำเป็นต้องผ่านกลไกรัฐและกองทัพกองทัพปลดปล่อยประชาชนจีน (PLA)

คำตอบ

Poly Technologies ไม่มีอิสระเชิงยุทธศาสตร์ในการตัดสินใจขายอาวุธ แต่มีอิสระเชิงพาณิชย์และเทคนิคภายใต้กรอบนโยบายของรัฐ พรรคคอมมิวนิสต์จีน และ PLA

การขายอาวุธของบริษัทจึงเป็นส่วนหนึ่งของนโยบายการต่างประเทศและยุทธศาสตร์ความมั่นคงของจีน มากกว่าการดำเนินธุรกิจเพื่อกำไรสูงสุด

โครงสร้างการตัดสินใจ

1) ระดับพรรคและรัฐ

การกำหนดกรอบนโยบายการขายอาวุธอยู่ภายใต้คณะกรรมาธิการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน และคณะกรรมาธิการการทหารกลาง (CMC) ซึ่งกำหนดว่า จีนจะขายอาวุธให้ประเทศใด ในระดับใด และสอดคล้องกับยุทธศาสตร์การต่างประเทศหรือไม่

2) ระดับกองทัพปลดปล่อยประชาชนจีน (PLA) ทำหน้าที่คัดกรองด้านความมั่นคง กำหนดการลดสเปกอาวุธเพื่อการส่งออก และควบคุมการถ่ายทอดเทคโนโลยี โดยมีอำนาจยับยั้งดีลที่กระทบความมั่นคงของจีน

3) ระดับกลไกรัฐบาลพลเรือน

หน่วยงานด้านการค้าและการควบคุมการส่งออกของจีนดูแลเรื่องกฎหมาย ภาพลักษณ์ระหว่างประเทศ และความเสี่ยงจากการคว่ำบาตร

4) ระดับองค์กร: บทบาทของ Poly Technologies

บริษัทมีอิสระในการเจรจาราคา การจัดแพ็กเกจ การบริหารสัญญา และบริการหลังการขาย แต่ไม่มีอิสระในการเลือกประเทศลูกค้าเอง

ดังนั้น นัยเชิงนโยบาย การเจรจากับ Poly Technologies จึงอาจจะถูกมองว่าเป็นการเจรจากับรัฐจีน และการซื้อหรือรับอาวุธจากบริษัทจีนมักมาพร้อมความผูกพันทางการเมืองและความมั่นคงระยะยาว เช่น ประเทศผู้รับอาวุธอาจเกิดการพึ่งพามาตรฐาน อะไหล่ และการฝึกจากจีน

Poly Technologies ทำหน้าที่เป็นเพียงผู้ปฏิบัติการเชิงพาณิชย์ภายใต้คำสั่งเชิงยุทธศาสตร์ของรัฐและกองทัพจีน การตัดสินใจขายอาวุธจึงไม่ใช่ผลจากตลาดเสรี แต่เป็นผลจากการคำนวณด้านอำนาจ อิทธิพล และยุทธศาสตร์ความมั่นคงของจีน

สรุปเรื่อง Poly Technologies

– มีอิสระเชิงพาณิชย์ อยู่ภายใต้กรอบรัฐ แต่ไม่มีอิสระเชิงยุทธศาสตร์

– มีบทบาทด้านต่างประเทศ ถือเป็นเครื่องมือของรัฐโดยตรง

– การขายอาวุธของจีนสะท้อนผลประโยชน์เชิงภูมิรัฐศาสตร์มากกว่ากลไกตลาด

ภาพ: กองทัพบก