วันนี้ (30 มีนาคม) อนุทิน ชาญวีรกูล รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ให้เกียรติเป็นประธานในการจัดกิจกรรมเนื่องในวัน World Bipolar Day 2021 ผลักดันแนวคิด ‘เปิดใจให้ไบโพลาร์’ พร้อมเปิดเสวนาเชิงวิชาการ เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้อง และส่งเสริมให้เกิดทัศนคติที่ดีต่อผู้ป่วยไบโพลาร์จากคนในชุมชนและภาคประชาชน เพื่อการพัฒนาการดูแลและเข้าถึงการรักษาของผู้ป่วยในระยะยาวให้สามารถอยู่ร่วมในชุมชนได้อย่างปกติสุข ภายใต้ความเข้าใจของภาคประชาชน
อนุทินกล่าวว่า โรคไบโพลาร์หรือโรคอารมณ์สองขั้วที่ดูเหมือนเป็นเรื่องไกลตัว แต่จริงๆ แล้วใกล้ตัวมาก อัตราพบผู้ป่วยสูงถึงร้อยละ 1.5-5 หากคิดตามสัดส่วนประชากรไทยราว 30,000 คน และเป็นการเจ็บป่วยในอันดับต้นๆ ของโรคทางจิตเวช แต่อาจจะยังเป็นที่ไม่รู้จักมากนัก ทำให้มุมมองและทัศนคติของคนทั่วไปไม่ตรงกับตัวโรค โดยผู้ป่วยจะมีภาวะอารมณ์แปรปรวน อารมณ์สองขั้ว คือ อาการแมเนีย (Mania หรือ Hypomania) สลับกับภาวะอารมณ์ซึมเศร้า (Major Depressive Episode) สลับไปมา ซึ่งบางครั้งอาจทำให้คนรอบข้างไม่เข้าใจ พฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอาจส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ไปจนถึงภาวะการฆ่าตัวตายได้
“สิ่งที่เป็นประเด็นสำคัญของโรคทางจิตเวชคือ ไม่มีอาการ ไม่มีบาดแผลทางกายให้เห็นเหมือนโรคอื่น แต่เป็นบาดแผลในใจที่เป็นสิ่งสำคัญมาก เพราะฝังลึกกว่าที่แพทย์หรือจิตแพทย์จะรู้ โรคอารมณ์สองขั้ว จริงๆ แล้วผู้ป่วยมีความบอบช้ำเกิดขึ้นแล้ว ที่น่ากังวลคือการทำร้ายตัวเอง และด้วยปัจจัยหลายๆ อย่าง ผู้ป่วยมีโอกาสที่จะทำร้ายตัวเองมากกว่าบุคคลทั่วไปอยู่แล้ว”
อนุทินกล่าวต่อไปว่า สิ่งที่จะต้องเร่งดำเนินการมากที่สุดคือ ลดการตีตรา ซึ่งจะเป็นภารกิจหลักของกรมสุขภาพจิต เพื่อให้ผู้ป่วยกล้าที่จะเข้ามาพบแพทย์ เข้าถึงการรักษาอย่างเหมาะสม และกลับมามีชีวิตที่ปกติสุขเช่นเดิม ขณะเดียวกัน ตามนโยบาย 30 บาทรักษาทุกโรคของกระทรวงที่ร่วมกับสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) จะช่วยให้ผู้ป่วยในระบบรักษาสามารถเข้าถึงการใช้ยาได้ต่อเนื่อง และเร่งส่งเสริมให้เกิดกองทุนยาจิตเวช ทำให้ผู้ป่วยสามารถรับยาในโรงพยาบาลชุมชนขนาดเล็กอย่างเป็นระบบมากขึ้น
ด้าน พญ.พรรณพิมล วิปุลากร อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวว่า กรมสุขภาพจิตมีเป้าหมายที่จะผลักดันให้ผู้ป่วยทางจิตเวชสามารถใช้ชีวิตในสังคมได้ปกติ โรคไบโพลาร์หรือโรคอารมณ์แปรปรวนหรือโรคอารมณ์สองขั้วนั้นเป็นโรคที่พบได้ประมาณร้อยละ 1.5-5 โดยสาเหตุหลักของโรคไบโพลาร์เกิดมาจากสารสื่อประสาทในสมองทำงานผิดปกติ และอาจเกิดในผู้ที่มีความเครียดสะสม ทำให้มีอาการเปลี่ยนแปลงไปจากนิสัยหรือบุคลิกเดิมของคนคนนั้น ลักษณะอาการเด่นของโรคนี้คืออารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปมาระหว่างช่วงที่อารมณ์ดีมากกว่าปกติ (Mania หรือ Hypomania) สลับกับอารมณ์ซึมเศร้า (Major Depressive Episode) หรืออาจมีอาการแมเนียเพียงอย่างเดียวก็ได้ โดยอาการในแต่ละช่วงอาจเป็นอยู่นานเป็นสัปดาห์ หรือหลายๆ เดือนก็ได้ ซึ่งการรักษาอย่างต่อเนื่องคือหัวใจของการควบคุมอาการ และการลดอัตราการกลับมาเป็นซ้ำ
พญ.พรรณพิมลกล่าวอีกว่า ครอบครัวมีบทบาทสำคัญในการดูแลผู้ป่วยไบโพลาร์ให้ใช้ชีวิตปกติในสังคมได้ อีกทั้งยังเป็นปัจจัยส่งเสริมให้ผู้ป่วยปฏิบัติตามแผนการรักษา รวมทั้งหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการกำเริบ ดังนั้น ญาติผู้ป่วยและบุคคลรอบข้างจึงมีความสำคัญอย่างมากที่จะต้องได้รับสนับสนุนให้มีความเข้าใจและความสามารถในการดูแลผู้ป่วยได้อย่างถูกต้องเหมาะสม ซึ่งจะช่วยผู้ป่วยให้สามารถดำเนินชีวิตอยู่ในชุมชนและสังคมได้อย่างเต็มศักยภาพและมีความสุขต่อไป
