เม็กซิโกยุค 70s ผ่านความทรงจำของ Alfonso Cuarón และความฮิปของเมือง Roma ในปัจจุบัน

*บทความนี้เปิดเผยเนื้อหาบางส่วนของภาพยนตร์

ไม่ว่าภาพยนตร์เรื่อง Roma ซึ่งกำกับโดย อัลฟอนโซ กัวรอน จะได้รับรางวัลออสการ์ 2019 หรือไม่ แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่า Roma ได้กลายเป็นภาพยนตร์ขึ้นหิ้งสุดคลาสสิกที่มีความงดงามทั้งภาพ การลำดับเรื่อง มุมกล้อง ไปจนถึงเพลงประกอบภาพยนตร์เรียบร้อยแล้ว

กัวรอนบอกว่าเนื้อเรื่องทั้งหมดสร้างจากความทรงจำของเขา เพื่อมอบให้กับพี่เลี้ยงและแม่บ้านในวัยเด็ก เธอมีชื่อว่า ลิโบ หรือ คลีโอ ในภาพยนตร์ รับบทโดย ยาลิตซา อปาริซิโอ Roma เป็นเรื่องราวของครอบครัวชนชั้นกลางครอบครัวหนึ่ง ที่อาศัยอยู่ในย่าน Colonia Roma ประเทศเม็กซิโกช่วงยุค 1970s ฉากส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นในบ้านหลังหนึ่งบนถนน Tepeji 22 ซึ่งอยู่ทางตะวันตกของเม็กซิโกซิตี้ กัวรอนเลือกสถานที่ถ่ายทำตรงข้ามบ้านหลังเดิมที่เขาเคยอยู่ ตกแต่งฉากต่างๆ ให้คล้ายความทรงจำในวัยเด็กมากที่สุดทั้ง โต๊ะ ตู้ ตั่ง เตียง ต้นไม้ แม้กระทั่งกระเบื้องในฉากเปิดภาพยนตร์

ย้อนกลับไปดูบรรยากาศของเม็กซิโกในยุคนั้น ช่วงปี 1940 -1980 เม็กซิโกเป็นประเทศที่มีความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างต่อเนื่อง จนนักประวัติศาสตร์หลายคนเรียกยุคนี้ว่า ‘มหัศจรรย์เม็กซิโก (El Milagro Mexicano)’ รัฐเข้าครอบครองสิทธิเหมืองแร่และโอนอุตสาหกรรมน้ำมันเข้าสู่บริษัทปิโตรเลียมเปเมกซ์ นายลาซาโร การ์เดนัส เดล รีโอ ซึ่งดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีขณะนั้นได้รับความนิยมจากประชาชนเป็นอย่างสูง ขณะเดียวกันก็สร้างปมขัดแย้งกับต่างชาติเรื่องการยึดครองธุรกิจเอกชนมาเป็นของรัฐบาล แม้เศรษฐกิจของประเทศจะเติบโตขึ้นต่อเนื่องจนดูเหมือนทุ่งดอกไม้บาน ทว่าในความเป็นจริงปัญหาความไม่เท่าเทียมกันในสังคมยังคงฝังลึก และขยายวงกว้างขึ้นเรื่อยๆ นานวันเข้ารัฐบาลภายใต้การนำของลาซาโร การ์เดนัส เดล รีโอ ยิ่งลุแก่อำนาจ เริ่มไม่ฟังเสียงและความคิดเห็นของประชาชน คนหนุ่มสาวจึงรวมตัวกันเดินขบวนต่อต้านรัฐบาล ซึ่งก็จบลงด้วยเหตุการณ์ยิงกราดใส่ผู้ร่วมชุมนุมในปี 1968 เฉกเช่นในภาพยนตร์

เหตุการณ์ประท้วงของประชาชนรุ่นใหม่ ซึ่งจบลงด้วยการยิงกราดใส่ผู้ร่วมชุมนุม

ปัจจุบันบ้านหลังที่ใช้ถ่ายทำเป็นฉากที่ถูกสร้างขึ้น มีโครงสร้างเดิมเพียงประตู หน้าต่างสไตล์เบาเฮาส์ แต่คุณสามารถเดินดูกลิ่นอายในยุค 70s ได้ตามอาคารบ้านเรือนในละแวก ร้านเฟอร์นิเจอร์และโรงเรียนที่ปรากฏในภาพยนตร์ ซึ่งปัจจุบันแปรเปลี่ยนเป็นโรงยิมแทน

นอกจากบ้านที่ถนน Tepeji ฉากที่โดดเด่นอีกฉากคือ ซีนในโรงภาพยนตร์ สถานที่ซึ่งคลีโอนัดพบกับแฟนหนุ่มมาออกเดต ฉากนี้ถ่ายทำ ณ Teatro Metropolitan โรงภาพยนตร์เก่าย่านโรมาที่มีชื่อเสียงมากในยุคนั้น สร้างขึ้นในปี 1943 ด้วยโครงสร้างแบบอาร์ตเดโค ปัจจุบันโรงภาพยนตร์แห่งนี้แปรเปลี่ยนเป็นฮอลล์แสดงดนตรีสด โดยเฉพาะดนตรีร็อกและแจ๊ส

“ลิโบเป็นคนที่มีอิทธิพลกับชีวิตของผมมาก เป็นเหมือนพี่สาว เป็นเหมือนแม่ เธออยู่กับผมตลอดเวลาตั้งแต่ผมจำความได้ เธอมักจะเล่าชีวิตอันแสนโลดโผนให้ผมฟัง ซึ่งในเวลานั้นผมมองว่ามันน่าตื่นเต้นเหมือนได้ฟังเรื่องผจญภัย แต่ผมก็ยังเด็กเกินไป และไม่เคยจะถามลิโบจริงๆ จังๆ ว่าชีวิตเธอต้องเจอกับอะไรบ้าง”

ถึงแม้ว่ากัวรอนจะกล่าวเช่นนั้น แต่ชีวิตของคลีโอในภาพยนตร์ก็ไม่ได้มีอะไรหวือหวา ตื่นเช้าขึ้นมาทำความสะอาดบ้าน ดูแลเด็กๆ แต่ในขณะเดียวกันกัวรอนก็สอดแทรกปัญหาชีวิตของเธอเข้ามาเนืองๆ ทำให้เราเห็นภาพว่าในชีวิตของคลีโอที่เห็นว่าธรรมดานั้น เธอซ่อนปัญหาต่างๆ ของเธอเอาไว้มากมาย

ฉากคลีโอนั่งกิน Turkey Cakes ในร้าน La Casa del Pavo เป็นหนึ่งซีนที่แสดงให้เห็นถึงชีวิตวันว่างของคลีโอ เธอนัดกับเพื่อนสาวไปสังสรรค์ในวันหยุด La Casa del Pavo เป็นร้านอาหารเก่าแก่แห่งหนึ่ง ตั้งอยู่ใกล้ใจกลางเม็กซิโก เปิดให้บริการตั้งแต่ปี 1901 และปัจจุบันก็ยังเปิดให้บริการอยู่ ใครที่อยากตามรอยก็ปักหมุดตามไปกันได้

เมนูยอดฮิตแน่นอนว่าคือ ‘Turkey Cakes’ เป็นขนมปังสอดไส้ผักและไก่งวง ที่ทั้งคู่นั่งกินกันนั้นแล

อีกฉากคือซีนในโรงพยาบาล ปมใหญ่ในชีวิตของคลีโอ ที่สะท้อนให้เห็นถึงชีวิตของเด็กผู้หญิงคนหนึ่งในช่วงวัยรุ่น คลีโอท้อง และพยายามติดต่อแฟนเธอในทุกหนทาง ซึ่งเรื่องราวทั้งหมดจบลงด้วยการเสียลูกของเธอระหว่างคลอด แม้เสียใจแต่ชีวิตต้องเดินไปต่อ เธอกลายเป็นคนเงียบขึ้น ทว่ายังคงรับผิดชอบหน้าที่ของตนเองได้ดีเช่นเคย

“ตอนที่ผมเขียนบทก็เหมือนกับการเข้าไปทำความรู้จักชีวิตของลิโบทีละน้อยๆ ผมได้เห็นในตอนนั้นเองว่าเวลาเรารักหรือผูกพันกับใครสักคนมากๆ เราจะมองเขาด้านเดียว เราไม่เคยรู้ว่าเขามีด้านที่ผิดพลาดและขื่นขมในชีวิตด้วยเหมือนกัน ตอนนั้นแหละที่ผมได้เห็นชีวิตด้านอื่นๆ ของลิโบ และทำให้ผมยิ่งรักเธอมากขึ้น”

Photo: HECMNSXXI

National Medical Center of the IMSS หรือโรงพยาบาลที่คลีโอฝากครรภ์ในเรื่อง ตัวอาคารหลังเดิมได้รับผลกระทบรุนแรงจากเหตุแผ่นดินไหวปี 1985 ถูกบูรณะสร้างใหม่ และรู้จักกันภายใต้ XXI Century National Medical Center ในปัจจุบัน

สำหรับซีนสำคัญที่เป็นจุดดึงอารมณ์ของหนัง ซึ่งแสดงให้เห็นว่าคลีโอเป็นส่วนหนึ่งของครอบครัวนายจ้างอย่างแท้จริง คือฉากกอดกันริมทะเลระหว่างเธอ นายจ้าง และเด็กๆ หลังมีเด็กน้อยในความดูแลของเธอโดนคลื่นทะเลซัดจมน้ำ และเธอเสี่ยงชีวิตว่ายน้ำพากลับเข้าฝั่งได้ ฉากนี้คลีโอรู้สึกเหมือนถูกปลดล็อกจากเหตุการณ์ต่างๆ ก่อนหน้า ความรู้สึกต่างๆ ที่เธอเคยอัดอั้นพรั่งพรู ความรู้สึกเหมือนคนนอก เป็นผู้หญิงตัวคนเดียวไม่มีคนพึ่งพิง ได้รับการเยียวยาแก้ไข ฉากนี้กัวรอนใช้ชายหาด Tuxpan ซึ่งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของเมืองเม็กซิโกซิตี้ในการถ่ายทำ

ตั้งแต่ภาพยนตร์เรื่อง Roma ออกฉาย กระแสการเที่ยวตามรอยก็มีขึ้นในทุกมุมเมือง โรมาในปัจจุบันมีความเหมือนในความต่างจากภาพสะท้อนที่กัวรอนพยายามแสดงให้เห็น เมื่อวันที่ 19 กันยายน 2528 เม็กซิโกเกิดแผ่นดินไหวขนาด 8.1 มีคนเสียชีวิตจากเหตุการณ์นี้มากกว่า 5,000 ชีวิต โรมาเป็นหนึ่งในหลายย่านที่ได้รับผลกระทบ อาคารหลายหลังถูกทำลาย ถนนแตกระแหงไม่สม่ำเสมอ สภาพบ้านเรือนทรุดโทรมทำให้ประชาชนส่วนใหญ่อพยพออก หลังไหนพออยู่ได้ก็ปล่อยเช่าแบบถูกแสนถูก ส่งผลให้ศิลปินรุ่นใหม่เลือกย่านโรมาเป็นที่อยู่อาศัย ซึ่งพวกเขาเหล่านี้ต่อมากลายเป็นตัวจุดกระแสโบฮีเมียนที่ฮิตในปัจจุบัน

โรมากลายเป็นย่านฮิป ซึ่งอัดแน่นไปด้วยร้านรวงเก๋ คาเฟ่น่ารัก และสถาปัตยกรรมสีสันสดใส ที่มีกลิ่นอายของอาร์ตเดโคอบอวล ผนังกำแพงมีภาพสตรีทอาร์ตน่ารักประดับตามจุดต่างๆ ลบบรรยากาศอันหม่นเทาในหนังของกัวรอนจนหมดสิ้น เหลือไว้แต่สถานที่เปี่ยมสไตล์ ที่เราเชื่อว่าไม่ว่าใครที่แวะไปย่านนี้ เป็นต้องหลงรักจนหมดหัวใจ

อ่านเพิ่มเติม