“นกบางตัวไม่ได้เกิดมาเพื่ออยู่ในกรง ขนของพวกมันสดใสเกินไป”
เสียงบรรยายของ มอร์แกน ฟรีแมน ในบท เรด นักโทษที่หลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวกับคุกชอว์แชงก์ คือประโยคที่เรารู้สึกว่าใช้สรุปชีวิตของ แอนดี้ ดูเฟรนส์ (ทิม ร็อบบินส์) จาก The Shawshank Redemption ของผู้กำกับ แฟรงก์ ดาราบอนต์ ที่เข้าฉายอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 23 กันยายน ปี 1994 ได้ดีที่สุด
แอนดี้ ดูเฟรนส์ คือนายธนาคารที่ถูกตัดสินโทษให้จำคุกตลอดชีวิต ในความผิดฐานฆาตกรรมภรรยาและชายชู้ ซึ่งแน่นอนว่าเขาไม่ได้ทำ แต่เมื่อหลักฐานทุกอย่างบ่งชี้ เขาก็ทำได้เพียงก้มหน้าสงบตาปากสงบคำยอมรับคำตัดสิน แต่ลึกๆ รู้ดีว่านี่ไม่ใช่ที่ของเขา
ท่ามกลางเหล่า ‘นก’ ที่ถูกจับมาขังอยู่ใน ‘กรง’ แห่งเรือนจำชอว์แชงก์ร่วมกัน ในขณะที่นกส่วนมากเริ่มสิ้นหวัง ขนที่เคยสวยงามค่อยๆ เปลี่ยนสี บางตัวก็ผลัดขนจนตัวโกร๋น และลืมไปแล้วด้วยซ้ำว่าตัวเองเคยมี ‘อิสระ’ ในการใช้ชีวิตมากแค่ไหน
แต่แอนดี้นั้นแตกต่างออกไป เพราะเขาเป็นนกที่มีขนสวยงามสดใส มีจิตใจที่แน่วแน่ ไม่ยอมแพ้ผลัดขนและเปลี่ยนตัวตนเป็นอื่น
แม้จะเห็นความไม่ยุติธรรมเกิดขึ้นมากมาย ถูกทำร้ายอยู่หลายครั้ง แต่แอนดี้ก็ใช้ชีวิตอย่างสงบปากสงบคำ ค่อยๆ ผูกมิตรและใช้ความสามารถของตัวเองคอยช่วยเหลือเพื่อนๆ ในเรือนจำอยู่เสมอ ไปพร้อมๆ กับการทำภารกิจลับด้วยความอดทน และไม่เคยสูญสิ้นความหวังในการมีชีวิต
และยังหยิบยื่นความชุ่มฉ่ำในชีวิตให้กับชายฉกรรจ์ที่หัวใจแห้งแล้งด้วยเบียร์เย็นๆ ที่ไม่ได้ลิ้มรสมานาน เพราะเขารู้ดีว่าความสุขแม้เพียงเล็กน้อยนั้นมีค่ามากแค่ไหนกับชีวิต
ตลอดระยะเวลา 19 ปีที่ใช้ชีวิตในเรือนจำ มีเรื่องราวที่กลายมาเป็นสัญลักษณ์และ ‘ฉากจำ’ เกิดขึ้นมากมาย ทั้งฉากดื่มเบียร์ฟังเพลงจากแผ่นเสียงบนดาดฟ้า, ค้อนแกะสลักในคัมภีร์ไบเบิล, ภาวะรับมือกับโลกภายนอกไม่ถูกของนักโทษอาวุโส, ภาพดาราสาวบนฝาผนัง, การล้างแค้นพัศดีที่เคยกดขี่, ชีวิตที่ไม่เคยสิ้นหวังบนโลกที่โหดร้าย และอิสรภาพกลางสายฝน
กรงขังแห่งนี้ได้ยึดครองอิสรภาพของผู้คนที่เคยเป็นนกน้อยที่แสนเสรีเอาไว้มากมาย หลายคนเลือกทำตัวเลวร้าย หลายคนเฉยชากับทุกสิ่ง รวมทั้ง บรูก นักโทษที่เพิ่งได้รับอิสรภาพในวันที่ร่างกายแก่ชรา กลายเป็นนกปีกอ่อนแรง ไม่สามารถบินอยู่ท่ามกลางแรงลมของโลกที่เปลี่ยนแปลง จนสุดท้ายเขาต้องตัดสินใจ ‘หยุดบิน’ พร้อมความคิดน่าเศร้าที่ว่า เขาคิดถึง ‘กรง’ ที่เคยจองจำตัวเขาเอาไว้เหลือเกิน
ในวันที่ชีวิตกลับมาอิสระและออกโบยบินได้อีกครั้ง แอนดี้ก็ยังไม่ลืมเรด เพื่อนสนิท นกที่เริ่มผลัดขน ปีกเริ่มอ่อนแรง เขารู้ดีกว่าหากปล่อยเอาไว้แบบนี้ มีโอกาสสูงมากที่เรดจะหยุดบินแบบที่บรูกเคยเป็น รีบชักชวนให้เรดมาอยู่ด้วยกันในวันที่ได้รับอิสระ แน่นอนว่านกชราตัวนี้ยินดีที่อย่างยิ่งจะได้โบยบินขึ้นอีกครั้ง เพราะรู้ดีแล้วว่า
พวกเขาไม่ใช่นกที่เกิดมาเพื่ออยู่ในกรง!
มีเรื่องน่าแปลกเกิดขึ้นในปีที่เข้าฉายคือ ทุกคนที่ได้ดูพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า The Shawshank Redemption คือภาพยนตร์ชั้นดี (และควรได้รางวัลออสการ์ ถ้าไม่ต้องไปเจอกับคู่แข่งของแข็งอย่าง Forrest Gump) แต่เมื่อจบโปรแกรมฉาย กลับทำเงินไปได้แค่ 16 ล้านดอลลาร์สหรัฐเท่านั้น (ทุนสร้าง 25 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ก่อนที่กระแสความนิยมของภาพยนตร์จะเริ่มขึ้นอีกครั้งในฐานะ ‘วิดีโอ’ ที่มีคนเช่ากลับไปดูมากที่สุดในปี 1995
พร้อมกับการมีชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ 7 สาขา รวมทั้งรางวัลใหญ่อย่างภาพยนตร์ยอดเยี่ยม, นักแสดงนำชายยอดเยี่ยม และบทภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ฯลฯ แต่ไม่สามารถคว้า ‘ตุ๊กตาทองคำ’ มาครองได้แม้แต่สาขาเดียว
ถ้ามองตามสถิติที่เกิดขึ้น The Shawshank Redemption อาจเป็นภาพยนตร์ที่ไม่ประสบความสำเร็จทั้งด้านรายได้และรางวัลการันตี แต่อย่างน้อยที่สุด ถ้ามองในด้านการสร้างแรงบันดาลใจและพยายามย้ำบอกให้ทุกคนรู้ว่า
แม้กระทั่งในสถานที่ที่มืดมนที่สุด แต่ทุกชีวิตก็ยังคงมีความหวัง ก็นับว่า The Shawshank Redemption ได้ทำหน้าที่ของงาน ‘ศิลปะ’ ที่เต็มไปด้วยแรงบันดาลใจได้อย่างสมบูรณ์แบบที่สุดแล้ว
พิสูจน์อักษร: ภาวิกา ขันติศรีสกุล
