การประกาศเลิกจ้างพนักงานนับหมื่นตำแหน่งของ Amazon หนึ่งในบริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ของโลกในสัปดาห์นี้ ได้ตอกย้ำความวิตกกังวลว่าปัญญาประดิษฐ์ (AI) กำลังเริ่มเข้ามาแทนที่แรงงานมนุษย์
ยักษ์ใหญ่ด้านเทคโนโลยีรายนี้ กลายเป็นบริษัทล่าสุดในสหรัฐฯ ที่อ้างถึงเทคโนโลยี AI ว่าเป็นหนึ่งในเหตุผลเบื้องหลังการเลิกจ้าง หลังจากที่บริษัทเทคโนโลยีอื่นๆ ได้ประกาศปลดพนักงานไปก่อนหน้า เช่น Chegg บริษัทด้านเทคโนโลยีการศึกษา ที่บอกว่าบอกว่า AI คือความเป็นจริงใหม่ของโลกธุรกิจ ทำให้บริษัทประกาศลดพนักงานถึง 45% หรือ Salesforce ที่ระบุว่า ‘AI Agent’ กำลังเข้ามาทำงานแทน หลังจากที่บริษัทลดตำแหน่งบริการลูกค้า 4,000 ตำแหน่ง เมื่อเดือนก่อน แม้กระทั่ง UPS ซึ่งประกาศลดพนักงาน 48,000 ตำแหน่งนับตั้งแต่ปีที่แล้ว ก็เคยเชื่อมโยงการเลิกจ้างบางส่วนเข้ากับ Machine Learning
จากข้อมูลของ Layoffs.fyi ณ 29 ตุลาคม 2025 ระบุว่า ตลอดทั้งปีนี้ บริษัทเทคโนโลยีจำนวน 218 แห่ง ปลดพนักงานรวมกันไปแล้ว 112,732 ตำแหน่ง โดยหนึ่งในบริษัทที่มีแผนปลดพนักงานมากที่สุดคือ Amazon ที่ประกาศเมื่อ 28 ตุลาคมที่ผ่านมา ว่าจะปลดพนักงาน 1.4 หมื่นตำแหน่ง
อย่างไรก็ตาม BBC ระบุว่า ผู้เชี่ยวชาญหลายคนตั้งคำถามว่า AI เป็นเหตุผลที่แท้จริงสำหรับการปลดพนักงานจำนวนมากของบริษัทเทคโนโลยีเหล่านี้หรือไม่
มาร์ธา กิมเบล ผู้อำนวยการบริหารของ Budget Lab แห่งมหาวิทยาลัยเยล กล่าวว่า การสรุปผลกระทบของ AI ต่อการจ้างงานจากคำพูดของผู้บริหารในระหว่างการเลิกจ้างนั้น “อาจเป็นวิธีที่เลวร้ายที่สุด” ในการประเมินสถานการณ์ เธอกล่าวว่า บ่อยครั้งที่ปัจจัยขับเคลื่อนเฉพาะตัวของบริษัท มักจะมีบทบาทสำคัญอยู่เบื้องหลัง
“มีแนวโน้มอย่างมากที่จะมีการตอบสนองที่เกินจริงต่อการประกาศของแต่ละบริษัท เพราะทุกคนต่างตื่นตระหนกเกี่ยวกับผลกระทบที่เป็นไปได้ของ AI ต่อตลาดแรงงานในอนาคต” กิมเบลกล่าว
แม้ว่าคนบางกลุ่มในตลาดแรงงาน เช่น บัณฑิตจบใหม่ และพนักงานใน Data Center จะเป็นกลุ่มที่เปราะบางเป็นพิเศษต่อการนำเทคโนโลยีนี้มาใช้ แต่งานวิจัยล่าสุดกลับให้ภาพที่ซับซ้อนกว่านั้น
งานวิจัยชิ้นหนึ่งจาก ธนาคารกลางสหรัฐฯ สาขาเซนต์หลุยส์ พบความสัมพันธ์ระหว่างอาชีพที่มีความเกี่ยวข้องกับ AI สูง กับการเพิ่มขึ้นของอัตราการว่างงานนับตั้งแต่ปี 2022
ในระยะยาว การแยกแยะผลกระทบจากวัฏจักรเศรษฐกิจออกจากผลกระทบที่ขับเคลื่อนด้วย AI จะเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง กิมเบลยกตัวอย่างว่า หากเศรษฐกิจสหรัฐฯ เข้าสู่ภาวะถดถอย ตำแหน่งงานในฝ่ายทรัพยากรบุคคล และการตลาด มักจะเป็นกลุ่มแรกที่ถูกเลิกจ้าง แต่ในปัจจุบัน งานเหล่านี้ก็บังเอิญเป็นงานกลุ่มที่เสี่ยงต่อการถูกแทนที่ด้วย AI เช่นกัน ซึ่งทำให้การระบุสาเหตุที่แท้จริงทำได้ยากขึ้น
ด้าน มอร์แกน แฟรงก์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยพิตต์สเบิร์ก ผู้ศึกษาความเสี่ยงในการว่างงานตามอาชีพ กลับพบข้อมูลที่เจาะจงกว่านั้น เขาระบุว่า แรงงานกลุ่มเดียวที่ได้รับผลกระทบอย่างชัดเจนจากการเปิดตัว ChatGPT ในเดือนพฤศจิกายน 2022 คือกลุ่มงาน ‘สำนักงานและธุรการสนับสนุน’ (Office and Administrative Support)
สำหรับกลุ่มนี้ ความน่าจะเป็นในการยื่นขอรับสวัสดิการว่างงานพุ่งสูงขึ้นอย่างชัดเจนในช่วงต้นปี 2023 แต่สำหรับกลุ่มอาชีพ ‘คอมพิวเตอร์และคณิตศาสตร์’ (Computer and Maths) ซึ่งเป็นกลุ่มที่ดูเหมือนจะได้รับผลกระทบโดยตรง กลับ “ไม่พบการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนในแนวโน้ม” ในช่วงเวลาดังกล่าว
“ทั้งพนักงานเทคและพนักงานธุรการ ต่างก็อยู่ในตลาดงานที่ยากลำบากกว่าเมื่อสองสามปีที่แล้ว แต่ผมยังคงสงสัยว่า AI เป็นสาเหตุของทั้งหมดนั้น” แฟรงก์กล่าว
อย่างไรก็ตาม กรณีของ Amazon อาจมีความแตกต่างออกไป บริษัทอ้างว่าจำเป็นต้อง “จัดระเบียบองค์กรให้กระชับขึ้น” เพื่อคว้าโอกาสที่เกิดจาก AI
เอ็นริโก โมเรตติ ศาสตราจารย์ด้านเศรษฐศาสตร์จาก UC Berkeley ชี้ว่า บริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่อย่าง Amazon อยู่ในแนวหน้าของการเลิกจ้างที่เกี่ยวข้องกับ AI “ส่วนหนึ่งเพราะพวกเขาเป็นทั้ง ‘ผู้ผลิต’ และ ‘ผู้บริโภค’ AI”
ลอว์เรนซ์ ชมิดท์ รองศาสตราจารย์ด้านการเงินจาก MIT Sloan School of Management เห็นด้วยว่า Amazon มีแนวโน้มที่จะสามารถทำให้งานเป็นอัตโนมัติได้เร็วกว่าคู่แข่งส่วนใหญ่เนื่องจาก ‘ขนาด’ (Scale) ของบริษัท “ไม่ใช่เรื่องแปลกเลยที่จะคิดว่า Amazon อาจต้องการลดบทบาทบางประเภท หรือละเว้นการจ้างงานเพิ่มเติมในบทบาทที่สามารถถูกทำให้เป็นอัตโนมัติได้อย่างรวดเร็ว”
อ้างอิง:
