การวางและจัดทำผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครที่ดีจะช่วยส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีในทุกมิติให้คนในพื้นที่ได้อย่างไร? และเราในฐานะคนเมืองที่อาศัยอยู่ในพื้นที่จะมีส่วนร่วมออกแบบผังเมืองได้หรือไม่?  

เพื่อตอบคำถามแรก อยากชวนไปส่องเมืองบาร์เซโลนา ประเทศสเปน เมืองที่ได้ชื่อว่ามีผังเมืองที่ดีที่สุดเป็นอันดับต้นๆ ของโลกกัน 

อิลเดฟอนส์ แซร์ดา (Ildefons Cerdà) วิศวกรชาวคาตาลัน ผู้ออกแบบแปลนผังเมืองปัจจุบันของเมืองบาร์เซโลนา ตั้งชื่อแปลนเมืองในภาษาสเปนิชว่า ‘Eixample’ ถ้าแปลเป็นภาษาอังกฤษคือ ‘Expansion’ หรือ ‘การขยาย’ ปัจจัยที่ให้ความสำคัญคือ แสงแดด ธรรมชาติ และการระบายอากาศ หากมองจากภาพมุมสูงเราจะเห็นเมืองบาร์เซโลนามีรูปร่างคล้ายขนมวาฟเฟิล เกิดจากการตัดขอบตึกออกไป 45 องศา ในบางพื้นที่ไม่เพียงช่วยให้เมืองมีทิศทางลมที่ดีขึ้น แต่การวางผังเมืองเป็นตารางขยายไปทั่วเมืองเช่นนี้ ยังช่วยให้การเดินทางเชื่อมต่อกันได้อย่างสะดวกสบาย ช่วยกระจายศูนย์กลางของเมืองไปตามย่านต่างๆ ผู้คนมีส่วนร่วมกับเมืองได้มากขึ้น ปลอดภัยมากขึ้น และมีความเป็นชุมชนมากขึ้นจากการมีพื้นที่ส่วนกลางร่วมกันในทุกหัวมุมถนน  

แต่รู้หรือไม่ว่า บาร์เซโลนาเคยเผชิญปัญหาความแออัดของเมืองจนทำให้คุณภาพชีวิตของคนในเมืองตกต่ำ ส่งผลให้ผู้คนในเมืองพร้อมใจกันออกมาประท้วงเรื่องการวางผังเมือง 

ช้าก่อน! นั่นไม่ใช่การมีส่วนร่วมที่เรากำลังจะบอก เพราะสำหรับกรุงเทพฯ เมืองที่มี ‘พื้นที่จำกัด’ แต่ศักยภาพ ‘ไม่จำกัด’ ยังมีวิธีที่เราจะร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการออกแบบผังเมืองได้ง่ายกว่านั้น   

เริ่มจากทำความเข้าใจเรื่อง ‘การวางผังเมือง’ ไม่ต้องถึงขั้นกางแปลนเขียวเพื่อดูว่าทั้ง 50 เขตในกรุงเทพฯ ออกแบบอย่างไร แต่อยากให้เข้าใจว่า การวางและจัดทำผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครนั้นทำอย่างไร ทำไปเพื่ออะไร และผังเมืองที่ดีจะช่วยส่งเสริมให้ชีวิตคนเมืองดีขึ้นได้อย่างไร? ผ่านรายการ ‘Resize BKK ออกแบบกรุงเทพฯ สู่เมืองกระชับ’ 

‘Resize BKK ออกแบบกรุงเทพฯ สู่เมืองกระชับ’ รายการที่ย่อยเนื้อหาของการวางและจัดทำร่างผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร (ปรับปรุงครั้งที่ 4 ) ให้เข้าใจง่ายๆ ด้วยการชวนคนดูตั้งคำถามและร่วมหาคำตอบไปพร้อมกัน

และเพื่อให้เห็นภาพชัดขึ้น จึงแบ่งการเล่าเรื่องพื้นที่ 50 เขตของกรุงเทพฯ ผ่านพื้นที่ 3 โซน ได้แก่ กรุงเทพฯ ชั้นใน กรุงเทพฯ ชั้นกลาง และกรุงเทพฯ ชั้นนอก โดยมี โบ-ธนากร ชินกูล รับหน้าที่พิธีกร พาทุกคนไป Explore เรื่องผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครให้เข้าใจมากขึ้น

แต่ละ EP มีประเด็นไหนที่น่าติดตาม? 

EP.1: “กรุงเทพฯ ชั้นใน พื้นที่จำกัด แต่ศักยภาพไม่จำกัด”

เป็นการปูพื้นสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับความสำคัญของผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครผ่านพื้นที่กรุงเทพฯ ชั้นใน ที่แม้จะเป็นพื้นที่ที่มีขนาดเล็กที่สุดใน 3 โซน แต่ก็มีความสำคัญที่สุด เริ่มจากการเดินชมทางเดินเลียบแม่น้ำเจ้าพระยา เขตคลองสาน พร้อมเรียนรู้แนวคิดการออกแบบสวนสาธารณะในเมือง ซึ่งพื้นที่กรุงเทพฯ ชั้นในมีการแบ่งโซนตามสีของพื้นที่ ตามประโยชน์การใช้สอยที่เชื่อมโยงกับนโยบายกำหนดการใช้ประโยชน์ที่ดินจำแนกประเภทและแผนผังแสดงที่โล่ง   

ไฮไลต์ของ EP นี้คือการพาไปชมตัวอย่างการออกแบบสวนสาธารณะที่อยู่ในผังพื้นที่โล่งและนโยบายด้านสาธารณูปโภคผ่าน ‘สวนสานธารณะ’ เขตคลองสาน พื้นที่ที่คนทุกวัยสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้อย่างลงตัว 

ตัวอย่างของการพัฒนาเมืองที่เน้นการมีส่วนร่วมของทุกคนในชุมชน 

ตัวอย่างใน EP.1 จะเห็นว่ากรุงเทพมหานครได้เปิดให้ประชาชนมีส่วนร่วมแสดงความคิดเห็นผ่านช่องทางต่างๆ ขณะที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ลงพื้นที่เก็บข้อมูลและความต้องการ เพื่อนำมาพัฒนาเป็นโปรเจกต์ที่เกิดจากความร่วมมือของคนในชุมชน 

และอีกหนึ่งวิธีที่คุณสามารถมีส่วนร่วมได้ง่ายๆ เพียงร่วมทำแบบสอบถามการรับรู้ต่อการจัดทำสื่อประชาสัมพันธ์ของสำนักงานประชาสัมพันธ์ กรุงเทพมหานคร เพื่อให้ทีมงานนำข้อมูล ข้อเสนอแนะ และความคิดเห็นที่เป็นประโยชน์ เพื่อนำไปปรับปรุงและพัฒนาต่อไป แค่คลิกเข้าไปที่ https://forms.gle/NGfB6JRFn4V1zuog9 เมื่อทำแบบสอบถามแล้วยังได้ลุ้นรับของที่ระลึกจากทางรายการจำนวน 50 รางวัล สามารถร่วมกิจกรรมได้ตั้งแต่วันนี้จนถึงวันที่ 15 กรกฎาคม 2567 

นอกจากนี้ ยังสามารถติดตามเนื้อหาเกี่ยวกับเรื่องผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร ที่จะนำเสนอในพื้นที่กรุงเทพฯ ชั้นกลาง และกรุงเทพฯ ชั้นนอก ต่อไปได้ทาง www.youtube.com/@Bangkok_bma 

และติดตามข่าวสารดีๆ ของกรุงเทพมหานคร ผ่านช่องทางออนไลน์ Facebook / X / YouTube / TikTok / Instagram: @bangkokbma หรือเว็บไซต์ www.pr-bangkok.com