การเยือนสหรัฐฯ ของประธานาธิบดีโวโลดิเมียร์ เซเลนสกีแห่งยูเครน ถือเป็นการเดินทางออกนอกประเทศครั้งแรก นับตั้งแต่สงครามรุกรานยูเครนโดยรัสเซียปะทุขึ้นเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์
สถานการณ์สู้รบตลอดระยะเวลากว่า 300 วันที่ผ่านมา ยังดำเนินไปอย่างยืดเยื้อ แม้ว่าในภาคพื้นดิน กองทัพยูเครนจะช่วงชิงหลายเมืองที่ถูกยึดไปคืนมาได้อย่างต่อเนื่อง แต่กองทัพรัสเซียก็ไม่ละความพยายาม และระดมโจมตีทางอากาศอย่างหนักหน่วงตลอดหลายสัปดาห์ที่ผ่านมา โดยมุ่งเน้นถล่มเป้าหมายโครงสร้างพื้นฐานด้านสาธารณูปโภค รวมถึงระบบไฟฟ้า เพื่อสร้างความลำบากและแรงกดดันให้ยูเครนในการรบช่วงฤดูหนาว
ความหวังสำคัญของทริปการเยือนวอชิงตัน ดี.ซี. ของเซเลนสกีครั้งนี้ หนีไม่พ้นความช่วยเหลือเพิ่มเติมทางการทหารที่เขาเรียกร้องมาตลอด
โดย โจ ไบเดน ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ให้คำมั่นว่าสหรัฐฯ จะอยู่เคียงข้างยูเครนตราบนานเท่านาน ในขณะที่สัญญาว่าจะมอบแพ็กเกจช่วยเหลือทางทหารรอบใหม่แก่รัฐบาลเคียฟ วงเงิน 1.8 พันล้านดอลลาร์
ซึ่งสิ่งที่หลายฝ่ายจับตามองในแพ็กเกจช่วยเหลือรอบใหม่ดังกล่าว คือระบบมิสไซล์ Patriot อันเป็นระบบป้องกันขีปนาวุธเคลื่อนที่จากพื้นสู่อากาศที่มีเทคโนโลยีล้ำยุคและมีความแม่นยำสูง ถึงขั้นเรียกได้ว่าเป็น ‘มาตรฐานทองคำ’ ของการป้องกันภัยทางอากาศ
ประสิทธิภาพของระบบขีปนาวุธ Patriot จะสูงสมคำร่ำลือแค่ไหน และจะเป็นอาวุธสำคัญที่ช่วยให้ยูเครนสามารถพลิกสถานการณ์หรือสร้างความแตกต่างในสงครามอันยืดเยื้อนี้ได้หรือไม่?
ระบบมิสไซล์ Patriot คืออะไร?
ระบบ Patriot เป็นระบบมิสไซล์จากพื้นสู่อากาศแบบเคลื่อนที่ได้ ผลิตโดยบริษัท Raytheon หนึ่งในบริษัทผู้พัฒนาเทคโนโลยีการบินและอวกาศและการป้องกันประเทศที่ใหญ่ที่สุดในโลก ซึ่งเป็นคู่สัญญาของรัฐบาลสหรัฐฯ โดยมีการนำมาใช้ครั้งแรกในช่วงทศวรรษที่ 1980
ประสิทธิภาพของระบบต่อต้านขีปนาวุธ Patriot ที่ถูกพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง หลักๆ คือการยิงสกัดขีปนาวุธ ทั้งขีปนาวุธร่อน และอาวุธนำวิถีพิสัยใกล้ได้ก่อนที่มันจะโจมตีถึงเป้าหมาย นอกจากนี้ยังสามารถยิงสกัดเครื่องบินได้ และติดตั้งบนรถบรรทุก เคลื่อนย้ายไปยังตำแหน่งต่างๆ ได้ตามต้องการ
ในแวดวงกองทัพ ระบบ Patriot ถูกมองว่าเป็นเกราะคุ้มภัยที่สามารถปกป้องประชาชน กองกำลังทหาร หรือแม้แต่อาคารบ้านเรือนต่างๆ จากขีปนาวุธที่ยิงเข้ามา
ขณะที่กองทัพสหรัฐฯ ได้นำระบบ Patriot ไปใช้ในเหตุการณ์ความขัดแย้งหลายครั้งตลอดช่วง 30 ปีที่ผ่านมา เหตุการณ์ล่าสุด คือกองกำลังทหารสหรัฐฯ ประจำฐานทัพอากาศอัล ดาฟรา ในสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ได้ยิงมิสไซล์ Patriot สกัดกั้นขีปนาวุธหลายลูกที่ถูกยิงพุ่งเป้าไปยังฐานทัพ เมื่อช่วงเดือนมกราคมที่ผ่านมา
ทำอะไรได้บ้าง?
ระบบ Patriot สามารถขยายการป้องกันประเทศไปได้ไกลเกือบ 1,000 กิโลเมตร โดยสามารถกำหนดเป้าหมายและยิงสกัดขีปนาวุธพิสัยไกลและเครื่องบินได้จากระยะไกลหลายร้อยกิโลเมตร
ตัวระบบยังมีเรดาร์อันทรงพลัง ซึ่งมีประสิทธิภาพมากกว่าระบบป้องกันภัยทางอากาศอื่นๆ ที่เทียบเคียงได้ และทำให้สามารถแยกแยะได้ง่ายขึ้น ว่าใครเป็นมิตรและใครเป็นศัตรู
ระบบ Patriot ของกองทัพสหรัฐฯ ถูกนำไปใช้งานในสถานที่ต่างๆ ทั่วโลกบ่อยครั้ง นอกจากนี้ยังมีการใช้งานหรือสั่งซื้อไปโดย เนเธอร์แลนด์, เยอรมนี, ญี่ปุ่น, อิสราเอล, ซาอุดีอาระเบีย, คูเวต, ไต้หวัน, กรีซ, สเปน, เกาหลีใต้, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์, กาตาร์, โรมาเนีย, สวีเดน, โปแลนด์ และบาห์เรน
ทอม คาราโค ผู้อำนวยการโครงการป้องกันขีปนาวุธ ของศูนย์ยุทธศาสตร์และการศึกษาระหว่างประเทศ (Center for Strategic and International Studies: CSIS) กล่าวว่า “ระบบ Patriot เป็นหนึ่งในระบบป้องกันขีปนาวุธทางอากาศที่มีการใช้งานอย่างกว้างขวาง เชื่อถือได้ และได้รับการพิสูจน์แล้ว” พร้อมแสดงความมั่นใจว่าความสามารถในการป้องกันขีปนาวุธของ Patriot สามารถช่วยป้องกันยูเครนจากขีปนาวุธที่อิหร่านจัดส่งให้รัสเซียได้
ทำไมยูเครนถึงต้องการ?
รัฐบาลเคียฟคาดหวังที่จะใช้ระบบ Patriot เพื่อช่วยต้านทานขีปนาวุธจากรัสเซียที่ยิงเข้ามา
โดยนับตั้งแต่ที่รัสเซียเปิดฉากรุกรานยูเครน ก็มีการระดมโจมตีทางอากาศ ด้วยอาวุธปล่อยนำวิถี โดรน และปืนใหญ่ ถล่มเป้าหมายทั้งกองทัพยูเครนและพลเรือน
ขณะที่การโจมตีรุนแรงขึ้นในช่วงไม่กี่สัปดาห์มานี้ หลังกองทัพยูเครนรุกคืบจนทำให้ทหารรัสเซียต้องล่าถอยออกจากเมืองเคอร์ซอน ซึ่งเป็นเมืองทางใต้ที่ปูตินเพิ่งประกาศผนวกรวมได้เพียง 1 เดือน
การโจมตีทางอากาศในระยะหลังของรัสเซีย มุ่งทำลายโรงไฟฟ้า ระบบทำความร้อน และโครงสร้างพื้นฐานด้านพลังงานอื่นๆ ของยูเครน ซึ่งส่งผลให้ผู้คนหลายล้านคนต้องต่อสู้กับอุณหภูมิที่หนาวจัดในฤดูหนาว โดยไม่มีไฟฟ้าหรือความร้อนในการสร้างความอบอุ่น
หนึ่งในเมืองที่เผชิญการโจมตีระลอกล่าสุด คือเมืองท่าโอเดสซา ทางตอนใต้ของยูเครน ที่ถูกโดรนของรัสเซียโจมตีระบบไฟฟ้า จนทำให้ผู้คนกว่า 1.5 ล้านคนต้องใช้ชีวิตท่ามกลางความมืดมิดและหนาวเย็น ซึ่งรัฐบาลเคียฟมองว่า ระบบ Patriot จะเป็นหนทางหนึ่งที่ช่วยยูเครนในการป้องกันการโจมตีทางอากาศได้
นอกจากนี้ รัฐบาลเคียฟยังมองเห็นข้อได้เปรียบในเชิงสัญลักษณ์ของระบบ Patriot ซึ่งก็คือข้อพิสูจน์ที่ว่า สหรัฐฯ ยังไม่ท้อใจหรือเหน็ดเหนื่อยในการสนับสนุนยูเครน และในทางกลับกัน ยังคงเพิ่มความพยายามอย่างเข้มข้นเพื่อช่วยยูเครนต่อต้านการโจมตีของรัสเซีย
ราคาเท่าไร?
ช่วงหลายปีที่ผ่านมา ระบบ Patriot ได้รับการแก้ไขและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง โดยข้อมูลในรายงานของ CSIS ที่เผยแพร่เมื่อเดือนกรกฎาคม ระบุว่า มิสไซล์สกัดกั้นหนึ่งลูก ณ ปัจจุบัน มีราคาประมาณ 4 ล้านดอลลาร์ และเครื่องยิงแต่ละตัวมีราคาประมาณ 10 ล้านดอลลาร์
ด้วยราคาระดับนี้ จึงไม่คุ้มค่าและไม่เหมาะสมอย่างยิ่งที่จะใช้ Patriot เพื่อยิงสกัดโดรนของอิหร่านที่ขายให้รัสเซีย ซึ่งมีขนาดเล็กและราคาถูกกว่ามาก โดยการใช้งานอาจจำกัดเฉพาะในสถานการณ์ที่การโจมตีทางอากาศกำลังจะก่อให้เกิดความเสียหายหรือมีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก
“การยิงมิสไซล์มูลค่า 1 ล้านดอลลาร์ ใส่โดรนมูลค่า 50,000 ดอลลาร์นั้นเป็นการเสียเปรียบ” มาร์ก แคนเชียน ที่ปรึกษาอาวุโสของ CSIS กล่าว
โอกาสยิงสกัดพลาด?
โอกาสที่มิสไซล์ระบบ Patriot จะยิงสกัดผิดพลาดนั้นเป็นไปได้ยากสำหรับการยิงสกัดในระยะไกล
ที่ผ่านมา มีผู้วิพากษ์วิจารณ์เกี่ยวกับประสิทธิภาพและความแม่นยำของระบบ Patriot จำนวนมาก โดยพาดหัวข่าวในนิตยสาร Foreign Policy เมื่อปี 2018 อ้างว่า ‘มิสไซล์ Patriot ที่ผลิตในอเมริกานั้นทำงานล้มเหลวในทุกๆ ที่’ ซึ่งกองทัพสหรัฐฯ ออกมาตอบโต้ว่าเป็นการกล่าวหาที่ ‘เกินความจริง’
ขณะที่ชาวอเมริกันและผู้คนทั่วโลก เคยเข้าใจผิดเกี่ยวกับประสิทธิภาพของมิสไซล์ Patriot มาก่อน โดยในช่วงสงครามอ่าว เจ้าหน้าที่ทหารหลายนายเผยว่า ระบบ Patriot สามารถยิงสกัดขีปนาวุธ Scud ของอิรักได้เกือบทั้งหมด เหลือเพียง 2 ลูกที่พลาดเป้า ซึ่งต่อมา กระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ได้แก้ไขอัตราความแม่นยำในการยิงสกัดของ Patriot เหลือ 50%
อย่างไรก็ตาม สำหรับวันนี้ เชื่อว่าอัตราประสิทธิภาพของระบบ Patriot จะสูงขึ้น แต่ยังคงยากที่จะระบุตัวเลขที่แม่นยำ ซึ่งผู้เชี่ยวชาญด้านการทหารมองว่าสิ่งสำคัญคือต้องรู้ว่าจะใช้มันอย่างไรและในสถานการณ์ใด
การใช้งานต้องใช้กำลังคนแค่ไหน?
Patriot 1 ระบบ ต้องใช้กำลังคนเกือบ 100 คนในการทำงาน โดยกองกำลังทหารยูเครนต้องได้รับฝึกฝนเพื่อใช้งาน แต่ช่วงเวลาในการเรียนรู้อาจไม่ยาวนานมาก ซึ่งที่ผ่านมาทหารยูเครนแสดงให้เห็นว่าสามารถเรียนรู้เกี่ยวกับระบบทางการทหารได้อย่างรวดเร็ว
สำหรับแต่ละระบบของ Patriot ประกอบไปด้วยรถบรรทุก 1 คัน ที่ติดตั้งระบบยิงที่มีเครื่องยิง 8 เครื่อง และแต่ละเครื่องสามารถบรรจุขีปนาวุธสกัดกั้นได้ 4 ลูก นอกจากนี้ ยังมีเรดาร์ภาคพื้นดินสำหรับเฝ้าระวัง ติดตาม และโจมตี พร้อมทั้งสถานีควบคุมและเครื่องกำเนิดไฟฟ้า
ขณะที่กองทัพบกสหรัฐฯ มีกองพัน Patriot 16 กองพัน ซึ่งข้อมูลจาก CSIS ระบุว่าแต่ละกองพันจะต้องรับผิดชอบดูแลปฏิบัติการของระบบ Patriot 50 ระบบ ซึ่งหมายถึงมิสไซล์สกัดกั้นมากกว่า 1,200 ลูก
ภาพ: Photo by Peter Mueller/Bundeswehr via Getty Images
อ้างอิง:
