อิแทวอนในวันที่ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป กับเสียงสะท้อนและร่องรอยโศกนาฏกรรมเตือนใจเกาหลีใต้และโลก

“ผมเห็นคนตายต่อหน้า และนอนไม่หลับเลยทั้งคืน”

ดาโน ลีมันน์ ผู้จัดการร้านอาหารแห่งหนึ่งในย่านอิแทวอน ซึ่งเป็นชาวต่างชาติ เล่าย้อนเหตุการณ์เศร้าสลดที่เขาจะไม่มีวันลืม

เดิมค่ำคืนที่ผ่านมาควรจะเป็นอีกหนึ่งวันของการฉลองฮาโลวีนที่สนุกสุดเหวี่ยงเหมือนทุกๆ ปี และก็ดังเช่นทุกๆ ครั้งที่ผู้คนแต่งหน้าแต่งตัวเป็นผี ซอมบี้ และปีศาจออกมาประชันความครีเอตและหยอกล้อกันอย่างสนุกสนาน

แต่แล้วก็เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันขึ้นที่ ‘อิแทวอน’ ย่านท่องเที่ยวยามราตรียอดนิยมในกรุงโซล ซึ่งใช้เป็นสถานที่จัดงานใหญ่ และเป็นจุดรวมตัวของชาวเกาหลีและนักท่องเที่ยวต่างชาติจากทุกสารทิศ

BBC ประเมินว่ามีประชาชนราว 100,000 คนที่เดินทางมารวมตัวฉลองปาร์ตี้ฮาโลวีนเมื่อคืนวันเสาร์ (29 ตุลาคม) ขณะที่อิแทวอนไม่สามารถรองรับมวลชนที่มากมายขนาดนี้ได้ เพราะมีลักษณะเป็นตรอกซอยและถนนแคบๆ

มีผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์แตกตื่น คนเหยียบล้มทับกัน จนขาดอากาศหายใจและหัวใจหยุดเต้น รวมอย่างน้อย 151 คน และมีคนไทยเป็นหนึ่งในนั้นด้วย นอกจากนี้ยังมีผู้บาดเจ็บอีก 82 คน และมีผู้สูญหายอีกจำนวนหนึ่ง

พัคจุงฮุน หนึ่งในผู้ที่อยู่ในเหตุการณ์เล่าสิ่งที่เห็นกับสำนักข่าว Reuters ว่า ที่นี่โดยปกติจะมีผู้คนมหาศาลมาฉลองเทศกาลคริสต์มาสและงานพลุต่างๆ กันอยู่แล้ว แต่ครั้งนี้คนน่าจะมากกว่าเดิมสิบเท่า

โดยเมื่อคืนนี้ถือเป็นปาร์ตี้ฮาโลวีนครั้งแรกในรอบ 3 ปีในอิแทวอนที่ไม่มีกฎข้อบังคับด้านการเว้นระยะห่าง หรือการสวมหน้ากากอนามัย หลังจากที่รัฐบาลเคยบังคับมาตรการควบคุมโรคในช่วงที่โควิดระบาดก่อนหน้านี้ ดังนั้นผู้คนจึงแห่กันไปเที่ยวงานอย่างล้นหลาม

แม้สาเหตุที่นำไปสู่โศกนาฏกรรมครั้งนี้ยังอยู่ในระหว่างสอบสวน และรอการยืนยันจากทางการ

แต่ จูเลียต เคย์เยม ผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการภัยพิบัติและนักวิเคราะห์ด้านความปลอดภัยระดับชาติ ให้ความเห็นกับ CNN ว่า บางทีเหตุการณ์ครั้งนี้อาจไม่มีตัวจุดชนวนหรือสร้างความแตกตื่นตั้งแต่แรกอย่างที่หลายคนสันนิษฐานไว้ก็ได้

ก่อนหน้านี้เจ้าหน้าที่เกาหลีใต้ยืนยันว่าไม่พบเหตุแก๊สรั่วหรือไฟไหม้ตามที่มีการแชร์กันในโลกโซเชียลมีเดีย หลังจากตำรวจได้รับแจ้งเหตุฉุกเฉินว่ามีคนจำนวนมากล้มลงหมดสติ และบางคนถูกเหยียบจากความแตกตื่น

เคย์เยมกล่าวว่า ท่ามกลางฝูงชนที่เบียดเสียดกันอยู่นอกบาร์ ผับ และร้านอาหารในอิแทวอนนั้น บางที ณ จุดจุดหนึ่งอาจมีคนจำนวนมากพยายามเดินออกมาหรือหนีให้พ้นจากสถานที่แออัดดังกล่าว และเมื่อเกิดความแตกตื่นขึ้น บวกกับลักษณะของถนนและซอยที่แคบ และบางช่วงเป็นทางตัน ก็อาจนำไปสู่โศกนาฏกรรมได้

“ความตื่นตระหนกมักเป็นปัจจัยส่วนหนึ่งในโศกนาฏกรรมแบบนี้ และโดยส่วนใหญ่แล้วก็ไม่มีเหตุการณ์เฉพาะเจาะจงไปกระตุ้นให้เกิดความแตกตื่นด้วย” เคย์เยมกล่าว

การที่ผู้คนจำนวนมากเบียดเสียดกัน เมื่อมีคนล้มก็จะเกิดการเหยียบกันตามมา (Stampede) จนขาดอากาศหายใจ ซึ่งจุดเกิดเหตุเป็นซอยแคบๆ โดยเฉพาะบริเวณทางลงถนนหลักใกล้โรงแรม Hamilton ซึ่งมีความกว้างเพียง 4 เมตรเท่านั้น โดยเจ้าหน้าที่ระบุว่า พวกเขาได้รับรายงานเกี่ยวกับเหตุชุลมุนที่เกิดขึ้นในเวลาประมาณ 22.15 น. ตามเวลาท้องถิ่น

ผู้เห็นเหตุการณ์รายหนึ่งโพสต์ข้อความลงบน Twitter ว่า ในซอยดังกล่าวมีผู้คนหลั่งไหลเข้าไปจำนวนมาก จากนั้นคนก็เริ่มผลักกันไปมา จนสักพักก็มีเสียงกรีดร้องดังขึ้น และคนก็ล้มทับกันราวกับโดมิโน โดยที่ไม่รู้เลยว่ามีคนที่ล้มลงไปอยู่ด้านล่าง และเริ่มมีการเหยียบกัน

ข้อมูลจากเพจเฟซบุ๊ก ‘ห้องฉุกเฉินต้องรู้’ ระบุว่า เหตุเหยียบกันตาย หรือ Stampede นั้น สาเหตุการเสียชีวิตไม่ได้มาจากการเหยียบกันด้วยเท้า แต่เป็นเพราะผู้คนเบียดเสียดกันจนหน้าอกถูกกดทับและขยายเพื่อหายใจไม่ได้ จนเกิดภาวะขาดอากาศหายใจ ซึ่งเมื่อขาดอากาศนานเกินไปก็จะทำให้หัวใจหยุดเต้นได้

คำถามที่เกิดขึ้นในสังคมในเวลานี้จึงอาจไม่ใช่เรื่องของสาเหตุที่นำไปสู่โศกนาฏกรรม แต่เป็นเรื่องของมาตรฐานการรักษาความปลอดภัย และการควบคุมฝูงชนในสถานที่ที่มีการจัดงานรื่นเริง และมีฝูงชนมารวมตัวกันมากมายแบบนี้

เคย์เยมตั้งคำถามว่า ทางการควรจะคาดคะเนไว้ล่วงหน้าว่าจะมีผู้คนมารวมตัวอย่างมหาศาลก่อนคืนวันเสาร์

“มันเป็นความรับผิดชอบส่วนหนึ่งของทางการในการควบคุมจำนวนผู้คนที่มาร่วมงานแบบเรียลไทม์ เพื่อที่ว่าพวกเขาจะสามารถตระหนักถึงความจำเป็นและเร่งด่วนในการนำผู้คนออกไปอย่างทันท่วงที” เคย์เยมกล่าว

ล่าสุดประธานาธิบดียุนซอกยอลของเกาหลีใต้ได้สั่งการให้ตรวจสอบ และทบทวนมาตรการรักษาความปลอดภัยตามสถานที่ที่ใช้จัดงานเฉลิมฉลองในเทศกาลต่างๆ แล้ว ซึ่งหลังจากนี้คงจะมีมาตรการและแนวทางในการป้องกันเพื่อไม่ให้เกิดเหตุการณ์ซ้ำรอยในอนาคต ไม่ว่าจะที่อิแทวอน หรือที่อื่นใดก็ตาม

อย่างไรก็ดี ลีซังมิน รัฐมนตรีมหาดไทยและความปลอดภัยของเกาหลีใต้ ยอมรับว่า โศกนาฏกรรมที่อิแทวอนไม่ใช่ปัญหาที่สามารถแก้ไขโดยการส่งตำรวจและเจ้าหน้าที่ดับเพลิงไปเตรียมพร้อมรับมือล่วงหน้าได้ เพราะเมื่อวานนี้เกิดเหตุการณ์วุ่นวายและการประท้วงในหลายพื้นที่ของกรุงโซล ขณะที่คนมารวมตัวที่อิแทวอนมากกว่าปกติ ซึ่งก็มีการส่งเจ้าหน้าที่ไปดูแลความปลอดภัยในระดับ ‘ปกติ’ อยู่แล้ว

จากนี้อิแทวอนอาจไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป

จูอาจัง ชาวบ้านคนหนึ่งให้สัมภาษณ์กับ The Washington Post ว่า คนเกาหลีอาจจะไม่มาที่นี่อีกในวันฮาโลวีนปีหน้า เพราะให้เกียรติผู้เสียชีวิต

สำหรับครอบครัวผู้สูญเสียและอีกหลายคนแล้ว อิแทวอนจะกลายเป็นสถานที่ที่ทิ้งรอยบาดแผลเตือนใจพวกเขาไปตลอดกาล

แม้เหตุการณ์นี้จะเกิดขึ้นที่เกาหลีใต้ แต่ก็ไม่ใช่เรื่องไกลตัวสำหรับคนไทย เพราะเหตุการณ์เหยียบกันหรือคนเบียดเสียดแน่นกันแบบนี้สามารถเกิดขึ้นได้ทุกที่ โดยเฉพาะในงานเทศกาลหรือตามอีเวนต์ที่มีการรวมตัวของฝูงชน เช่น คอนเสิร์ต การแข่งขันกีฬา หรืองานฉลองเคานต์ดาวน์ปีใหม่ ซึ่งภาครัฐหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรใช้กรณีอิแทวอนนี้เป็นบทเรียนอย่างจริงจัง

คำถามที่ตามมาคือ แล้วอีแทวอนจะเป็นบทเรียนสุดท้ายหรือไม่