สโมสรผู้สื่อข่าวต่างประเทศ (Foreign Correspondents’ Club: FCC) ประจำประเทศจีน เผยแพร่รายงานเสรีภาพสื่อประจำปี 2021 ในวันนี้ (31 มกราคม) โดยชี้ให้เห็นว่าเสรีภาพสื่อของจีนนั้นลดลงในระดับที่ ‘เร็วจนน่ากลัว’ พร้อมเผยข้อมูลอันน่าตกใจที่นักข่าวหลายคนต้องเผชิญ ทั้งการถูกทำร้ายร่างกาย ถูกแฮ็กข้อมูล และถูกคุกคามอย่างร้ายแรงจากรัฐ จนถึงขั้นต้องหนีออกจากจีนหรือเตรียมแผนอพยพ
รายงานดังกล่าวถูกเผยแพร่ออกมาในขณะที่สื่อทั่วโลกกำลังให้ความสนใจต่อการที่จีนกำลังจะเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาวที่กรุงปักกิ่ง ท่ามกลางกระแสต่อต้านจากสหรัฐฯ และบางชาติตะวันตก ในประเด็นการคุกคามสิทธิมนุษยชนที่ซินเจียง และการกวาดล้างกลุ่มเคลื่อนไหวสนับสนุนประชาธิปไตยในฮ่องกง
โดย FCC ซึ่งจีนชี้ว่าเป็นองค์กรผิดกฎหมาย ระบุในบทแนะนำว่าเนื้อหารายงานทั้งหมดเป็นการสำรวจประจำปีที่ได้ข้อมูลจากนักข่าวต่างชาติในจีน 99% พร้อมอ้างว่านักข่าวต่างชาติในจีนนั้นถูกติดตามสอดส่องเป็นประจำ ทั้งทางออนไลน์และออฟไลน์ และในระหว่างปฏิบัติงานภาคสนาม ตลอดจนระหว่างที่พักอยู่ในเมืองต่างๆ รวมถึงปักกิ่งและเซี่ยงไฮ้
เนื้อหารายงานยังกล่าวหาทางการจีนว่ามักจะหาวิธีการใหม่ๆ เพื่อข่มขู่นักข่าวต่างชาติและเพื่อนร่วมงานชาวจีน ตลอดจนครอบครัว และแหล่งข่าวที่จะสัมภาษณ์ ซึ่งวิธีข่มขู่นั้นมีตั้งแต่การก่อกวนทางออนไลน์ แฮ็กข้อมูล ไปจนถึงทำร้ายร่างกายและปฏิเสธวีซ่า ซึ่งนอกจากนักข่าวต่างชาติ ยังมีนักข่าวท้องถิ่นชาวจีนและฮ่องกงหลายรายที่ตกเป็นเป้าหมายการข่มขู่ด้วย
รายงานระบุว่า มีนักข่าวหลายคนถูกทางการจีนคุกคามอย่างร้ายแรงจนต้องหนีออกจากประเทศ ซึ่งหลายคนต้องเตรียมพร้อมในการวางแผนเพื่อหาทางออกจากจีนแผ่นดินใหญ่ในกรณีฉุกเฉิน
ขณะที่บางคน เช่น เฮซ ฟ่าน นักข่าวหญิงจีนของสำนักข่าว Bloomberg และ เจิ้ง เล ผู้ประกาศข่าวหญิงสัญชาติออสเตรเลียของสถานีโทรทัศน์ CGTN ของจีน พบว่าถูกทางการจีนควบคุมตัวมานานกว่า 1 ปีแล้ว โดยถูกกล่าวหาว่าเกี่ยวข้องในคดีความมั่นคง
“นโยบาย Zero-COVID ที่มีต่อเนื่อง ปัญหาด้านบุคลากร ความตึงเครียดทางภูมิศาสตร์การเมือง ความไม่เชื่อใจที่เพิ่มขึ้น และในหลายครั้งยังเป็นความเป็นปรปักษ์ที่มีต่อสื่อตะวันตกในจีน ทำให้ทุกอย่างเลวร้ายลง” หนึ่งในบรรณาธิการแสดงความคิดเห็นในรายงาน
FCC เผยว่าแหล่งข่าวหลายคนถูกคุกคามและข่มขู่ และเผชิญการกดดันจากทางการจีน จนต้องยกเลิกการให้สัมภาษณ์แก่นักข่าวต่างชาติ ซึ่งแหล่งข่าวบางคนยังได้รับโทษถึงขั้นจำคุกจากการให้ข้อมูลสื่อต่างชาติ
“หนึ่งในแหล่งข่าวของฉันถูกจับและตัดสินโทษจำคุกหลังจากส่งภาพหน้าจอมาให้ฉัน มันเป็นความเจ็บปวดและบอบช้ำอย่างสุดซึ้ง และฉันไม่รู้ว่าเขาจะได้ออกจากเรือนจำเมื่อไร” หนึ่งในนักข่าวที่ให้สัมภาษณ์ในรายงานกล่าว
นอกจากนี้รายงานยังอ้างว่าทางการจีนได้ใช้เรื่องการระบาดของโควิดเป็นหนทางหนึ่งเพื่อเลื่อนทริปการรายงานข่าวในจีนหรือการอนุมัติวีซ่าสำหรับนักข่าว ทำให้หลายสำนักข่าวประสบปัญหาขาดแคลนนักข่าว และส่งผลกระทบต่อการติดตามรายงานข่าวในจีน
ส่วนนักข่าวที่พยายามติดตามทำข่าวสถานการณ์ในซินเจียง ซึ่งเป็นพื้นที่ขัดแย้งที่จีนเผชิญกระแสวิจารณ์จากกรณีการละเมิดสิทธิมนุษยชนชาวมุสลิมอุยกูร์ พบว่ามีนักข่าวกว่า 88% ที่บอกว่าตนถูกติดตาม และมีนักข่าวคนหนึ่งออกมาเปิดเผยว่าถูกชายฉกรรจ์หลายคนรุมทำร้ายร่างกายด้วยการต่อยเข้าที่ใบหน้าและปากจนเลือดออก และยึดอุปกรณ์ทำข่าวของเขาไป
อย่างไรก็ตาม ที่ผ่านมาทางการจีนเคยตอบโต้ข้อกล่าวหาคุกคามนักข่าวของ FCC โดยอ้างว่าทางกลุ่มนั้นไร้ซึ่งจิตสำนึกในสิ่งถูกหรือผิดและขาดซึ่งหลักการ
“นักข่าวต่างชาติในจีนนั้นน่าจะรู้สึกโชคดี” หัวชุนหยิง โฆษกกระทรวงการต่างประเทศจีน กล่าวเมื่อปีที่แล้ว
อ้างอิง:
