วันนี้ (2 ตุลาคม) GISTDA เผยข้อมูลจากดาวเทียมล่าสุด สะท้อนให้เห็นความผันผวนของสภาพอากาศและปริมาณฝนในประเทศไทยอย่างชัดเจนในรอบ 4 ปีที่ผ่านมา
พื้นที่น้ำท่วมขังเดือนกันยายน มีความแตกต่างสูงสุดจากเพียง 6 แสนไร่ ไปจนถึงกว่า 5 ล้านไร่ ปัจจัยสำคัญที่อยู่เบื้องหลังคือปรากฏการณ์เอลนีโญ-ลานีญา และการเคลื่อนตัวของพายุหมุนเขตร้อน บางปีพายุเพียงลูกเดียวสามารถสร้างผลกระทบมหาศาลต่อหลายล้านไร่ของพื้นที่เกษตรและชุมชน
ข้อมูลเหล่านี้ไม่เพียงบันทึกสถานการณ์ในอดีต แต่ยังเป็นสัญญาณเตือนถึงความท้าทายด้านการจัดการน้ำและการปรับตัวต่อสภาพภูมิอากาศที่รุนแรงขึ้น
ภาพจากดาวเทียมของ GISTDA เมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา ได้นำเสนอข้อมูลเปรียบเทียบพื้นที่น้ำท่วมขังทั่วประเทศ ย้อนหลัง 4 ปี แสดงให้เห็นความแตกต่างของฤดูกาลฝนและอิทธิพลของพายุ โดยมีตัวเลขรวมทั้งประเทศ ดังนี้
- ปี 2568: 4,852,558 ไร่
- ปี 2567: 3,053,486 ไร่
- ปี 2566: 675,933 ไร่
- ปี 2565: 5,331,737 ไร่
จากข้อมูลชุดนี้ พบว่า พื้นที่น้ำท่วมขังเกิดจากอิทธิพลของปรากฏการณ์ต่างๆ ประกอบร่วมด้วย
‘พายุ’ เชื่อมโยงภูมิอากาศและปรากฏการณ์ ENSO กับเหตุการณ์ ‘น้ำท่วม’ ในปีที่มีลานีญา ระบบฝนมักมีปริมาณมากกว่าปกติ ทำให้ฝนตกชุกและโอกาสเกิดน้ำท่วมสูงขึ้น ส่วนในปีที่มีเอลนีโญ มักมีฝนลดลงหรือฝนกระจายตัวไม่ต่อเนื่อง ทำให้โอกาสน้ำท่วมน้อยลง
เมื่อพิจารณาข้อมูลพื้นที่น้ำท่วม พบว่า ปี 2565 ซึ่งเป็นปีที่มีน้ำท่วมสูงสุด 5.33 ล้านไร่ ตรงกับปีที่ ‘พายุโนรู (Noru)’ เข้ามาและส่งผลหนัก ไทยเผชิญพายุหมุนเขตร้อน 6 ลูก ในปีนั้น รวมทั้งพายุโนรู ซึ่งเป็นพายุลูกเดียวที่เคลื่อนเข้าไทยโดยตรง ส่งผลให้เกิดน้ำท่วมในหลายจังหวัด ทั้งภาคอีสาน ภาคกลาง ภาคเหนือ จากอิทธิพลจากลานีญา
ขณะที่ ปี 2568 มีน้ำท่วมค่อนข้างมากในช่วงกันยายน สูงถึง 4.85 ล้านไร่ แม้พายุที่เข้าอาจไม่มาก แต่มีแนวโน้มฝนตกชุกจากระบบมรสุมและอิทธิพลจากลานีญา ซึ่งขณะนี้ก็ได้รับอิทธิพลจาก ‘พายุบัวลอย’ ทำให้หลายพื้นที่เกิดน้ำท่วมฉับพลัน
ปี 2567 น้ำท่วม 3.05 ล้านไร่ ในปีนั้น มีพายุหมุนเขตร้อนที่เคลื่อนเข้ามายังไทยเพียง 1 ลูก คือพายุโซนร้อน ‘ซูลิก (SOULIK)’ ซึ่งถือว่าน้อยกว่าค่าเฉลี่ยทั่วไป และเป็นปีที่เริ่มเข้าสู่ปรากฏการณ์ลานีญา
สำหรับ ปี 2566 ที่มีพื้นที่น้ำท่วมน้อย สอดคล้องกับอิทธิพลของเอลนีโญ หรือฝนตกเบาบางในหลายพื้นที่
อีกประเด็นหนึ่ง คือ แม้บางพายุอาจไม่เข้าไทยโดยตรง แต่ส่งอิทธิพลให้เกิดฝนในไทยในรูปแบบของหย่อมฝนหรือระบบฝนร่วม เช่น พายุที่เคลื่อนผ่านทะเลจีนใต้หรือทางฝั่งประเทศเพื่อนบ้าน ก็อาจก่อให้เกิดฝนตกหนักในไทยได้
