ดราม่าประเดิมมงกันไปเลยสำหรับกรณีของ อิงฟ้า วราหะ มิสแกรนด์ไทยแลนด์คนล่าสุด ที่ถูกค่ายเพลงต้นสังกัดเดิมทักท้วงเรื่องสัญญาที่ยังติดค้างกันอยู่ โดยอ้างว่าอิงฟ้าไม่เคยมาขออนุญาตเข้าประกวด หลังจากนั้นไม่นานมิสแกรนด์คนล่าสุดก็ออกมาสวนทันควันว่าสัญญานี้โมฆะไปแล้ว และเป็นสัญญาที่ไม่เป็นธรรม ทำให้เธอพลาดโอกาสในชีวิตมาเกือบ 10 ปี

จากบทสัมภาษณ์ของอิงฟ้าก็ค่อนข้างน่าเห็นใจ เพราะสัญญาที่เธอเซ็นไว้ตั้งแต่อายุ 17-18 ปี กับค่ายเพลงแสงรวีที่เคยมีศิลปินในสังกัดอย่าง ดาว มยุรี, เสรี รุ่งสว่าง ฯลฯ มีอายุสัญญายาวนานถึง 10 ปี และทำให้เธอพลาดโอกาสในชีวิตอย่างน้อย 2 ครั้งคือ ครั้งแรกในรายการประกวดร้องเพลง The Voice ที่เธอต้องถอนตัวออกมาเพราะทางค่ายไม่ยอม และการประกวดมิสแกรนด์สุพรรณบุรีเมื่อ 2 ปีที่แล้ว ทั้งๆ ที่ไม่เกี่ยวกับการร้องเพลงที่ทางค่ายเคยขอไว้ไม่ให้รับ โดยตลอดการอยู่ในสัญญาทางค่ายก็ไม่ได้ป้อนงานร้องเพลงอย่างที่เคยได้สัญญากันไว้ ส่วนในครั้งนี้ก็ค่อนข้างน่าสงสัย เพราะอิงฟ้ามีกระแสตั้งแต่ตอนเข้าประกวดในรอบแรกๆ แต่ก็ไม่มีการทักท้วงใดๆ จนกระทั่งมงลงหัวไปแล้วทางค่ายถึงออกมาเคลื่อนไหว ทั้งที่ก่อนหน้านี้เพจของค่ายเพลงไม่ได้เคลื่อนไหวมาเกือบ 2 ปี

อิงฟ้า วราหะ มิสแกรนด์ไทยแลนด์คนล่าสุด

ความจริงปัญหาเรื่องสัญญากับดาราศิลปินเป็นปัญหาคลาสสิกที่เกิดขึ้นบ่อยครั้ง ซึ่งถ้าหากมองในมุมของค่าย การจะปั้นศิลปินขึ้นมาสักคนก็ต้องอาศัยทั้งเวลา ประสบการณ์ กำลังทรัพย์ และเส้นสาย ในการผลักดันให้คนธรรมดากลายเป็นคนดังขึ้นมา ดังนั้นพอมีชื่อเสียงแล้วก็อยากจะตักตวงให้นานที่สุดจนกลายเป็นที่มาของสัญญาที่อาจมีระยะเวลายาวนานเป็น 10 ปี ส่วนในมุมของศิลปินเองกว่าจะกลายเป็นคนดังมีชื่อเสียงก็ต้องอาศัยทั้งเวลา แรงกาย และพลาดโอกาสหลายๆ อย่างในชีวิต

เราอาจจะเคยได้ยินเรื่องความโหดหินในการเป็นศิลปินฝึกหัดของเกาหลีใต้ แต่ในเมืองไทยเองก็ไม่ต่างกัน ผู้เขียนเคยสัมภาษณ์นักแสดงหลายคนที่เคยมีประสบการณ์เป็นศิลปินฝึกหัดในค่ายเพลงยักษ์ใหญ่มาแล้ว ทุกคนต่างพูดเป็นเสียงเดียวกันว่าช่วงนั้นเป็นช่วงชีวิตที่ยากลำบาก แม้จะไม่ได้ฝึกหนักเหมือนศิลปินเกาหลี แต่ก็ไม่มีรายได้ และจนแล้วจนรอดก็ไม่ได้ทำเพลงสักที จนต้องหันมาเอาดีด้านการแสดง นี่ขนาดเป็นค่ายเพลงระดับบิ๊กของเมืองไทย แล้วนับประสาอะไรกับค่ายเพลงเล็กๆ แบบที่อิงฟ้าสังกัดอยู่

ต่อเมื่อกลายเป็นคนมีชื่อเสียงแล้วผลประโยชน์ที่ได้รับก็ต้องสมน้ำสมเนื้อ ตัวอย่างคดีที่มักจะถูกพูดถึงกันบ่อยๆ ก็คือวงบอยแบนด์เกาหลีใต้อย่าง TVXQ (ทงบังชินกิ) ในปี 2008 ที่สมาชิกของวง 3 คนยื่นฟ้องให้ SM Entertainment แก้ไขสัญญาที่ไม่เป็นธรรม เช่น อายุสัญญายาวนานถึง 13 ปี และการแบ่งรายได้ไม่เป็นธรรม เรื่องนี้จบลงด้วยการประนีประนอมถอนฟ้องกัน แต่ก็สร้างแรงกระเพื่อมให้กับวงการเพลงเกาหลีใต้ ทำให้คณะกรรมการการค้ายุติธรรม (Fair Trade Commission) ยื่นจดหมายแจ้งเตือนค่ายเพลงต่างๆ และรัฐบาลเกาหลีใต้ก็ออกกฎหมายให้สัญญาระหว่างศิลปินกับค่ายจะต้องไม่เกิน 7 ปีนับจากวันที่เดบิวต์ 

วง TVXQ

และนอกจากเรื่องของรายได้ บทบาทหน้าที่ของค่ายก็สำคัญ โดยเฉพาะในเรื่องการผลักดันและช่วยหางานกับตัวศิลปิน อย่างเช่นกรณีของ พลอยชมพู-ญานนีน ภารวี ไวเกล ที่เปิดโต๊ะแถลงข่าวยื่นฟ้องต้นสังกัดเดิมคือ RedRecords ที่ประเทศมาเลเชีย ในกรณีไม่ปฏิบัติตามสัญญา ตลอดระยะเวลา 2 ปี ทำเพลงแค่ 1 เพลง และไม่มีงานแสดงเลย ทำให้เธอเสียโอกาสในชีวิต

พลอยชมพู-ญานนีน ภารวี ไวเกล

นอกจากนี้ยังมีกรณีอื่นๆ ที่แม้จะจบปัญหาเรื่องสัญญากันไปแล้ว แต่ก็สร้างรอยบาดหมางนำไปสู่การสกัดดาวรุ่ง ไม่ให้ไปแจ้งเกิดที่อื่น ตัวอย่างแสนคลาสสิกก็คือศิลปินระดับโลกอย่าง Mariah Carey หลังจากออกจาก Columbia Record ของอดีตสามี Tommy Mottola ให้ไม่ได้แจ้งเกิดกับผลงานในอัลบั้ม Glitter กับค่ายใหม่ ทั้งการเลือกเพลงตัดหน้า หรือการทำเพลงคล้ายๆ กันแล้วออกก่อน ผลก็คืออัลบั้มใหม่ของเธอพังไม่เป็นท่า Mariah ถูกขอยกเลิกสัญญามูลค่า 100 ล้านดอลลาร์จาก Virgin EMI เรียกว่ามรสุมชีวิตครั้งนั้นทำให้ชีวิตนักร้องขวัญใจอเมริกาตุปัดตุเป๋อยู่ช่วงหนึ่งเลยทีเดียว 

รอยรักรอยแค้นจากค่ายเก่ายังหมายถึงการแช่แข็ง เมื่อรู้ว่าศิลปินในสังกัดมีแนวโน้มจะไม่ต่อสัญญา มีหลายๆ กรณีของอดีตนักร้องในค่ายยักษ์ใหญ่ของเมืองไทยที่ห่างหายไม่มีงาน และไม่ได้ออกสื่อไปเป็นปีสองปี เหมือนตั้งใจให้แฟนๆ ลืมหน้าลืมตา ในเมื่อตั้งใจจะไปแจ้งเกิดที่ใหม่ก็ขอให้ไปเริ่มนับหนึ่งใหม่กันไปเลยก็มี

Mariah Carey

สำหรับผู้เขียนระยะสัญญาที่ดูสมน้ำสมเนื้อสำหรับศิลปินใหม่น่าอยู่ที่ 5 ปี ซึ่งก็เป็นระยะเวลาที่มากพอที่ค่ายจะได้ประโยชน์จากศิลปินที่ปลุกปั้นมา ขณะที่ศิลปินก็มีเวลาพิสูจน์ว่าการดูแลของค่ายดีพอที่เขาจะฝากชีวิตเอาไว้หรือเปล่า มันก็คงเหมือนกับการเลือกครอบครัว ถ้าครอบครัวไหนดีก็คงไม่มีลูกคนไหนอยากหนีออกจากบ้าน ในขณะเดียวกันทางค่ายก็ต้องทำใจว่าคนรุ่นใหม่ต้องการความท้าทาย คงไม่มีใครที่อยากจะเริ่มทำงานและจบชีวิตการทำงานในที่ที่เดียว ยิ่งในยุคนี้ที่มีแพลตฟอร์มหลากหลาย สักวันเด็กในค่ายก็ต้องออกไปจากอก แต่จะออกไปอย่างไร จะมีสัมพันธ์ที่ดีต่อกันหรือไม่ ก็อยู่ที่สิ่งที่เคยปฏิบัติต่อกันก่อนหน้านั้น 

ภาพ: Miss Grand Thailand 2022