เกาเซิ่งหานพบว่าตัวเองกลับมาอยู่ในห้องเรียนอีกครั้งในฐานะนักศึกษาชั้นปีที่ 1 ของวิทยาลัยเทคนิคธุรกิจและเทคโนโลยีกว่างโจวไป๋หยุน แต่ครั้งนี้ไม่ใช่การเรียนต่อในระดับที่สูงขึ้น แต่เป็นการเริ่มต้นใหม่ในสาขาแฟชั่น ทั้งที่เธอสำเร็จการศึกษาปริญญาตรีด้านการแสดงดนตรีมาแล้วถึง 6 ปี และเคยผ่านการทำงานมาแล้วหลากหลายอาชีพ
เรื่องราวของเธอคือภาพสะท้อนของปรากฏการณ์ใหม่ที่กำลังเกิดขึ้นในกลุ่มผู้สำเร็จการศึกษาของจีน ที่ตัดสินใจหวนกลับไปเรียนในสถาบันอาชีวศึกษาเพื่อ ‘เสริมทักษะ’ (Re-tooling) ให้สามารถแข่งขันได้ในตลาดแรงงานที่ท้าทายอย่างยิ่งยวด เทรนด์ดังกล่าวไม่ได้จำกัดอยู่แค่คนทั่วไป แต่ยังรวมถึงบัณฑิตจากมหาวิทยาลัยชั้นนำของประเทศอีกด้วย
ถงเจี๋ยจ่ง คืออีกหนึ่งตัวอย่างที่น่าสนใจ เธอสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยชิงหวา (Tsinghua University) อันทรงเกียรติ แต่หลังจากที่ถูกเลิกจ้างจากงานด้านวิจัยและนโยบาย เธอก็ได้ตัดสินใจลงทะเบียนเรียนหลักสูตรศิลปะการประกอบอาหารที่วิทยาลัยซานตงหลานเซียง ซึ่งสร้างความประหลาดใจให้กับผู้คนในโลกออนไลน์เป็นอย่างมาก
ปรากฏการณ์ที่บัณฑิตปริญญาตรีหันไปเรียนอนุปริญญา หรือแม้กระทั่งปริญญาโทไปเรียนหลักสูตรช่างเทคนิคนี้ ถูกขนานนามว่าเป็น ‘การศึกษาย้อนกลับ’ (Reverse Education) ซึ่งสำหรับคนส่วนใหญ่แล้ว นี่ไม่ใช่การทำตามความชอบ แต่เป็นการคำนวณอย่างรอบคอบเพื่อความอยู่รอดและสร้างเส้นทางอาชีพใหม่ในโลกแห่งความเป็นจริง
เจิงเสียงฉวน ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยเหรินหมินแห่งประเทศจีน ชี้ว่า “เมื่อตำแหน่งงานที่ต้องการคนจบการศึกษาสูงมีไม่เพียงพอ ปัญหาการว่างงานของบัณฑิตก็จะยิ่งชัดเจนขึ้น” บัณฑิตจำนวนมากต้องเผชิญกับภาวะที่ความรู้เชิงทฤษฎีจากมหาวิทยาลัยไม่สอดคล้องกับความต้องการของภาคอุตสาหกรรม ทำให้พวกเขามีคุณสมบัติสูงเกินไปสำหรับตำแหน่งเริ่มต้น แต่กลับขาดทักษะเชิงเทคนิคที่จำเป็น
เหมาอวี่เฟยรองศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยเศรษฐศาสตร์และธุรกิจนครหลวง (Capital University of Economics and Business) กล่าวว่าปรากฏการณ์นี้ชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการ ‘ปฏิรูป’ การศึกษา “เท่ากับว่าเงินทุนและเวลาที่ใช้ไปกับการเรียนในมหาวิทยาลัยนั้นสูญเปล่า หากท้ายที่สุดแล้วบัณฑิตยังไม่สามารถนำความรู้ไปใช้สมัครงานได้จริง”
ปัญหานี้สะท้อนให้เห็นถึงความขัดแย้งเชิงโครงสร้างครั้งใหญ่ในตลาดแรงงานของจีน นั่นคือการมีผู้สมัครงานในตำแหน่งพนักงานออฟฟิศล้นตลาด แต่ในขณะเดียวกันก็ขาดแคลนบุคลากรที่มี ‘ทักษะ’ เชิงเทคนิคสำหรับอุตสาหกรรมใหม่ๆ อย่างรุนแรง ซึ่งปัญหานี้ได้รับความสนใจจากรัฐบาลกลางและท้องถิ่นเป็นอย่างมาก
เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว หลายมณฑลรวมถึงกรุงปักกิ่ง ได้เริ่มโครงการฝึกอบรมที่เรียกว่า ‘ทักษะจุดประกายอนาคต’ (Skills Light the Future) พร้อมทั้งออกนโยบายใหม่ที่น่าสนใจ โดยมณฑลกวางตุ้งและเจ้อเจียงได้เริ่มนำร่องโครงการหลักสูตรช่างเทคนิคระยะเวลา 1 ปี ที่ออกแบบมาสำหรับผู้ถือวุฒิปริญญาตรีและโทโดยเฉพาะ
สยงปิ่งฉี ประธานสถาบันวิจัยการศึกษาแห่งศตวรรษที่ 21 กล่าวว่า “การดำเนินโครงการปริญญาตรีสู่ช่างเทคนิคในระดับมณฑล ถือเป็นทิศทางใหม่ในการพัฒนาบุคลากรที่เน้นทักษะ” ซึ่งช่วยทลายกำแพงความคิดแบบยึดติดกับใบปริญญาและส่งเสริมให้เกิดความเคารพในสายงานช่างฝีมือมากขึ้น
ข้อมูลล่าสุดยังชี้ว่าผู้สำเร็จการศึกษาจากสายอาชีพกำลังเป็นที่ต้องการของตลาดอย่างมาก โดยรายงานจากสถาบันวิจัย MyCos พบว่าอัตราการได้งานทำของผู้จบการศึกษาสายอาชีพในปี 2024 อยู่ที่ 88.6% ซึ่งสูงกว่าอัตราของผู้ที่จบปริญญาตรีซึ่งอยู่ที่ 86.7% เล็กน้อย
เหมาอวี่เฟยได้เสนอแนวทางแก้ไขปัญหานี้ว่า สถาบันอุดมศึกษาจำเป็นต้องบูรณาการเข้ากับภาคอุตสาหกรรมให้มากขึ้น ขณะที่รัฐบาลก็ควรส่งเสริมระบบนิเวศของ ‘การเรียนรู้ตลอดชีวิต’ (Lifelong Learning) เพื่อทำให้การเพิ่มพูนทักษะเป็นส่วนหนึ่งของการทำงานอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่เป็นเพียงมาตรการแก้ไขเฉพาะหน้าหลังจากที่ต้องประสบกับความล้มเหลวในอาชีพการงานแล้ว
ภาพปก : Wang He / Stringer / Getty Images
อ้างอิง:
