ผีใช้ได้ค่ะ (A Useful Ghost) วันเวลายังคงดำเนินต่อไป แต่เราจะไม่ลืม

ผีใช้ได้ค่ะ (A Useful Ghost) ผลงานการกำกับภาพยนตร์ขนาดยาวเรื่องแรกของ อุ้ย-รัชฏ์ภูมิ บุญบัญชาโชค ที่เดินทางไปเข้าฉายในเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ครั้งที่ 78 ในสายประกวด Critics’ Week (Semaine de la Critique) และคว้ารางวัล Grand Prize มาได้สำเร็จ พร้อมได้รับเลือกจากสมาพันธ์สมาคมภาพยนตร์แห่งชาติให้เป็นตัวแทนภาพยนตร์ไทยในการเข้าชิงรางวัลออสการ์ ครั้งที่ 98 สาขาภาพยนตร์นานาชาติยอดเยี่ยม นำแสดงโดย ใหม่-ดาวิกา โฮร์เน่, โมสต์-วิศรุต หิมรัตน์, อุ๋ม-อาภาศิริ นิติพน, อุ้ม-วัลลภ รุ่งกำจัด และ บลาบูม-วิศรุต หอมหวน

เรื่องราวเริ่มต้นขึ้นเมื่อ แนท (ใหม่-ดาวิกา โฮร์เน่) ภรรยาของ มาร์ช (โมสต์-วิศรุต หิมรัตน์) ที่เสียชีวิตลงอย่างกระทันหันจากโรคทางเดินหายใจ ได้กลายเป็นวิญญาณมาเข้าสิงเครื่องดูดฝุ่นที่ถูกผลิตขึ้นจากโรงงานของ สุมาลย์ (อุ๋ม-อาภาศิริ นิติพน) แม่ของมาร์ชเพื่อกลับมาอยู่กับคนรักอีกครั้ง แต่สุมาลย์และครอบครัวกลับคัดค้านความรักของทั้งคู่เพราะมองว่าคนกับผีอยู่ร่วมกันไม่ได้ เรื่องราวความรักของคนกับผีที่จะพาเราไปสำรวจประเด็นทางสังคมที่ไม่ควร ‘ถูกลืม’ จึงเริ่มต้นขึ้น

ผู้เขียนขอพูดถึงเนื้อหารวมๆ ของ ผีใช้ได้ค่ะ ให้เห็นภาพขึ้นอีกสักหน่อย ตัวภาพยนตร์ถูกแบ่งออกเป็นสองเส้นเรื่องหลักๆ ได้แก่ เรื่องราวของ กะเทยวิชาการ (บลาบูม-วิศรุต หอมหวน) ที่บังเอิญไปซื้อเครื่องดูดฝุ่นที่ถูกผีสิงมาใช้ จนมาพบกับ ครอง (อุ้ม-วัลลภ รุ่งกำจัด) ช่างซ่อมเครื่องดูดฝุ่นที่ดูน่าสงสัย แถมไปๆ มาๆ ครองก็มานั่งเล่าเรื่องราวของแนทที่กลายเป็นวิญญาณมาเข้าสิ่งเครื่องดูดฝุ่นให้กะเทยวิชาการฟัง เหมือนผู้กำกับและทีมสร้างจับวางให้ตัวละครกะเทยวิชาการเป็นตัวแทนของผู้ชมที่นั่งฟังครองเล่าเรื่องราวของมาร์ชและแนทอีกทีหนึ่ง

ที่เราขอหยิบเรื่องนี้มาพูดถึงก่อนเพราะนี่เป็นจุดเด่นมากๆ ที่เราอยากชื่นชม ด้วยบทสนทนาระหว่างตัวละครกะเทยวิชาการและครองในช่วงต้นเรื่องที่เต็มไปด้วยปริศนาชวนให้เราสงสัย ประกอบกับการสร้างบรรยากาศที่ให้ความรู้สึกงงๆ แปลกๆ นั้นช่วยยกระดับความน่าสนใจในพาร์ทของแนทและมาร์ชให้เราอยากติดตามต่อในทันทีว่าเรื่องราวมันเป็นอย่างไร รวมถึงตัวตนของครองคือใครกันแน่

นอกจากนี้ตัวละครกะเทยวิชาการยังทำหน้าที่เป็นตัวแทนผู้ชมได้อย่างยอดเยี่ยมเพราะระหว่างที่เรื่องราวของแนท มาร์ช และครอบครัวดำเนินไป เหตุการณ์และการกระทำต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นมักจะทำให้เราเกิดคำถามสงสัย หรือเกิดความรู้สึกบางอย่างขึ้น ซึ่งในจังหวะนั่นเองภาพยนตร์ก็ตัดสลับมาที่พาร์ทของกะเทยวิชาการที่พูดความรู้สึกและคำถามที่อยู่ในหัวของผู้ชมออกมาในทันที สิ่งนี้ถือเป็นจุดเด่นสำคัญของตัวบทภาพยนตร์ที่สามารถคาดเดาและกำกับความรู้สึกของผู้ชมได้อย่างชาญฉลาด อีกทั้งยังเสริมให้ผู้ชมมีความรู้สึกร่วมไปกับเรื่องราวที่เกิดขึ้น ทั้งความตลกขบขัน (รวมถึงความตลกร้าย) งุนงง ไปจนถึงหม่นเศร้า มากขึ้นอีกด้วย

ตัดสลับมาที่พาร์ทของแนท มาร์ช และครอบครัว ตอนที่ผู้เขียนได้ชมตัวอย่างใหม่ ๆ เราแอบคิดว่า ผีใช้ได้ค่ะ จะมีกลิ่นอายของภาพยนตร์สยองขวัญผสมโรแมนติก กระทั่งเราได้ชมจริง ๆ ก็แอบเซอร์ไพรส์พอสมควรที่ภาพยนตร์ไม่ได้เน้นหลักไปในความสยองขวัญเท่าไรนัก ไม่ได้มีฉากสุดระทึกชวนจิกเบาะ หรือฉากจัมป์สแกร์ชวนสะดุ้ง แต่จะเน้นไปทางเรื่องราวของมาร์ชที่มีความคิดขัดแย้งกับผู้เป็นแม่อย่างสุมาลย์และเครือญาติ ที่พยายามทำทุกวิถีทางเพื่อขัดขวางไม่ให้เขาและแนทได้กลับมาอยู่ด้วยกัน โดยเล่าขนานไปกับเหตุการณ์ในโรงงานของสุมาลย์ที่จู่ ๆ ก็มีผีมาเข้าสิงสิ่งของจนทำให้เกิดความวุ่นวายขึ้น

แต่ตัวภาพยนตร์ก็ไม่ได้นำเสนอด้วยอารมณ์ดราม่าเคร่งเครียด มีทั้งความตลกจิกกัด ทะลึ่ง และบรรยากาศโรแมนติกระหว่างมาร์ชและแนทในร่างเครื่องดูดฝุ่นที่ทั้งน่ารักชวนอมยิ้มและแปลกๆ ไปในเวลาเดียวกัน

หรือทางฝั่งตัวละครสุมาลย์ที่ในช่วงแรกอาจดูนิ่งๆ แต่พอเรื่องราวดำเนินไปเรื่อยๆ เราก็จะเริ่มเห็นรายละเอียดของเธอมากขึ้น โดยเฉพาะความรู้สึกและบาดแผลที่เธอกำลังแบกรับอยู่ตลอด จนทำให้สุมาลย์เป็นอีกหนึ่งตัวละครที่โดดเด่นไม่แพ้สองตัวละครหลัก ขณะเดียวกัน ภาพยนตร์ก็สอดแทรกประเด็นทางสังคมที่ผู้ชมสามารถเชื่อมโยงกับตัวละครได้ไม่ยาก ทั้งปัญหาด้านมลพิษทางอากาศ การต่อสู้ทางความคิดของคนสองรุ่น หรือความไม่เป็นธรรมที่นายจ้างกระทำต่อลูกจ้าง

ซึ่งจุดนี้แหละที่เป็นไม้เด็ดสำคัญของภาพยนตร์กับการค่อย ๆ ปูและเชื่อมโยงเรื่องราวของตัวละครต่าง ๆ กับประเด็นทางสังคมที่ในตอนแรกดูเหมือนจะไม่ได้เกี่ยวข้องกันเลย มาบรรจบเข้ากับประเด็นหลักที่ภาพยนตร์ต้องการนำเสนอในช่วงท้ายเรื่องได้อย่างทรงพลัง ไล่เรียงตั้งแต่เรื่องเล็ก ๆ ที่อยู่ใกล้ตัวอย่างที่กล่าวไปก่อนหน้า ไปจนถึงเหตุการณ์สำคัญบนหน้าประวัติศาสตร์ที่หนักอึ้งทั้งเนื้อหาและอารมณ์ โดยมีจุดร่วมสำคัญคือ ‘เวลา’ และ ‘การจดจำ’

มีประโยคหนึ่งจากตัวอย่างกล่าวว่า “คนตายกลับมามีสองสาเหตุ หนึ่ง วิญญาณยังจำได้ว่าใครได้ทำอะไรกับมันไว้ สอง มีคนเป็นยังจำคนตายคนนั้นได้” และภาพยนตร์ก็หยิบนำประเด็นนี้มาใช้เพื่อสร้างปมปัญหาที่ตัวละครต้องเผชิญคือการพยายามลบความทรงจำของมาร์ชเพื่อให้แนทหายไป ซึ่งตัวผู้กำกับและทีมสร้างก็หยิบประเด็นนี้มาผูกโยงเข้ากับเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในโลกความจริง พร้อมขยับขยายอารมณ์ความรู้สึกของทั้งตัวละครและผู้ชมให้ลงลึกไปกับประเด็นที่พวกเขาต้องการนำเสนอ

ขณะที่ ‘เวลา’ ก็ถูกสอดแทรกไว้ผ่านเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ที่ถูกหยิบมากล่าวถึง ทั้งเหตุการณ์ในอดีตที่ผ่านมานานแล้วและเหตุการณ์ที่ยังเชื่อมโยงมาถึงปัจจุบัน เพราะยิ่งวันเวลาผ่านเลยไปนานเท่าไหร่ การจดจำเหตุการณ์หรือผู้คนในอดีตก็ยิ่งสำคัญและมีค่ามากขึ้นไปพร้อมกัน

ประเด็นนี้ไม่ได้ถูกใช้งานอย่างแข็งแรงในด้านเนื้อเรื่องและอารมณ์เท่านั้น เพราะอีกด้านหนึ่ง หากความทรงจำของผู้ชมเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่ถูกนำมากล่าวถึงอาจเลือนรางไปบ้าง หรืออาจไม่มีข้อมูล ไม่มีประสบการณ์ร่วมเลยก็ตาม ภาพยนตร์เรื่องนี้ก็อาจเป็นจุดเริ่มต้นให้เราเริ่มหาข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์เหล่านั้น เพื่อทบทวนและ ‘จดจำ’ มันอีกครั้งได้เช่นกัน

ดังนั้นแม้ในช่วงแรกของภาพยนตร์ เราอาจจะยังปะติดปะต่อเรื่องราวได้ยากว่าภาพยนตร์เรื่องนี้จะเล่าเกี่ยวกับอะไร แต่เมื่อทุกอย่างดำเนินมาถึงตอนจบ เราจะพบว่าประเด็นและการเล่าเรื่องที่ภาพยนตร์นำเสนอสอดคล้องและส่งเสริมกันมากทั้งในแง่เนื้อเรื่อง การผูกโยงเรื่องแต่งเข้ากับโลกความจริงได้อย่างทรงพลัง การสร้างความรู้สึกร่วมกับผู้ชม ทั้งในขณะที่นั่งดูและหลังออกจากโรงไปแล้ว

ในภาพรวม ผีใช้ได้ค่ะ เป็นภาพยนตร์ที่สร้างเซอร์ไพรส์และอารมณ์อันหลากหลายให้กับเราไม่น้อย มีทั้งความตลกขบขันที่ถูกใส่เข้ามาอย่างถูกจังหวะ (และหลายครั้งก็เป็นความตลกร้ายที่เราขำไม่ออก) มีทั้งความโรแมนติกของคู่พระนางที่ทำให้เราต้องอมยิ้มและหม่นเศร้า และมีทั้งประเด็นอันหนักหน่วงที่เขย่าความคิดและความรู้สึกของเราอย่างรุนแรง เพื่อย้ำเตือนความจริงบางอย่างที่เราอาจลืมเลือนหรือ ‘ถูกบังคับ’ ให้ลืมกลับมาชัดเจนอีกครั้ง

ผีใช้ได้ค่ะ วางกำหนดฉายวันที่ 28 สิงหาคมนี้ ในโรงภาพยนตร์

รับชมตัวอย่างได้ที่: