วันนี้ (4 ธันวาคม) นิกร จำนง ประธานคณะอนุกรรมการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนเกี่ยวกับแนวทางในการทำประชามติ เพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 ลงนามส่งหนังสือถึง สส. และ สว. เตรียมสอบถามความเห็นเชิงลึกทำประชามติแก้รัฐธรรมนูญ ก่อนสรุปส่งคณะรัฐมนตรี (ครม.) ต้นเดือนมกราคม 2567
นิกรกล่าวว่า ตนได้ลงนามในหนังสือถึงประธานสภาผู้แทนราษฎร และประธานวุฒิสภา ซึ่งเป็นหนังสือสอบถามความคิดเห็นเพื่อขออนุญาตสอบถาม สส. และ สว. ในวันที่เปิดสมัยประชุมสภา และจากนั้น วันที่ 20-21 ธันวาคมจะรวบรวมข้อมูลจากทั้ง สส., สว. และภาคประชาชนที่ได้เดินสายสอบถามทั่วทุกภูมิภาค เพื่อส่งให้คณะกรรมการชุดใหญ่ที่มี ภูมิธรรม เวชยชัย เป็นประธาน โดยได้นัดประชุมในช่วงปลายเดือนธันวาคมนี้ เพื่อตั้งเป็นต้นแบบคำถามที่จะถามต่อประชาชน แต่คาดว่าน่าจะมีคำถามพ่วงที่เกี่ยวกับ สสร.
ก่อนส่งให้คณะรัฐมนตรีพิจารณาช่วงต้นเดือนมกราคม 2567 ส่วนคำถามที่ iLaw เสนอให้จัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ทั้งฉบับเป็นความเห็นตรงกับเสียงส่วนใหญ่อยู่แล้ว แต่จะไปพิจารณาอีกทีว่าจะนำเข้าไปร่วมด้วยหรือไม่
นิกรยังกล่าวถึงเรื่องการแก้ไข พ.ร.บ.การจัดทำประชามติที่ยังติดขัดเรื่องเสียงประชาชนในการออกเสียงประชามติ ตนได้เสนอให้มีการใช้เสียงข้างมากของประชาชนที่มาใช้สิทธิ แต่ไม่ต้องเกินกึ่งหนึ่งของผู้มาใช้สิทธิ ซึ่งคณะกรรมการชุดใหญ่เห็นว่าอาจจะมีการแก้ไขเพิ่มเติมอีกจึงยังไม่มีการยกร่าง
และในวันที่ 11 ธันวาคมนี้ ตนจะนำคณะร่วม 10 คนเข้านัดหารือร่วมกับเอกอัครราชทูตสวิตเซอร์แลนด์ประจำประเทศไทย เพราะสวิตเซอร์แลนด์เป็นประเทศที่มีการจัดทำประชามติบ่อยที่สุด และทำได้ดีมาก เพราะใช้ประชาธิปไตยทางตรง เราก็ต้องฟังความเห็นในประเทศที่พัฒนาไปมากเพื่อนำมาพัฒนาบ้าง เพราะกฎหมายประชามติไม่ได้มีเพื่อรัฐธรรมนูญอย่างเดียว
สำหรับคำถามที่จะถามสมาชิกรัฐสภา นิกรกล่าวว่า เป็นคำถามเชิงลึก ไม่เหมือนกับที่ถามประชาชนทั่วไป ส่วนจะมีการสอบถามศาลรัฐธรรมนูญหรือไม่ เป็นเรื่องของพรรคการเมืองที่สามารถสอบถามได้ คณะกรรมการฯ จะไม่สอบถามเพราะคิดว่าไม่มีอำนาจที่จะไปสอบถาม
ทั้งนี้ คำถามสำหรับการรับฟังความคิดเห็นของสมาชิกรัฐสภามีจำนวน 5 ข้อ
- เห็นสมควรจะทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่หรือไม่ โดยมี 3 คำตอบคือ เห็นสมควรจัดทำใหม่ทั้งฉบับยกเว้นหมวด 1 และ 2, จัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ทั้งฉบับ และไม่เห็นสมควรให้จัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่
- ในกรณีที่เห็นว่าไม่ควรจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ทั้งฉบับ เห็นสมควรแก้เป็นรายมาตราหรือไม่
- ในกรณีเห็นควรจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ทั้งฉบับ เนื้อหารัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 มีปัญหาประการใดที่จำเป็นต้องแก้ไข ซึ่งสามารถเลือกคำตอบได้มากกว่า 1 ข้อ ประกอบด้วย การคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน, การมีส่วนร่วมทางการเมือง, ระบบการตรวจสอบถ่วงดุลระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร ฝ่ายตุลาการ และองค์กรอิสระ, วิธีและกระบวนการแก้ไขรัฐธรรมนูญเป็นไปได้ยาก และอื่นๆ
- ในการจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ทั้งฉบับ สมควรตั้ง สสร. ที่มาจากการเลือกตั้งของประชาชนทั้งหมดหรือไม่ หรือสมควรตั้ง สสร. มาจากการเลือกตั้งของประชาชนโดยมีนักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญในสัดส่วนและวิธีการที่ได้มาตามที่กรรมาธิการกำหนด
- ในการจัดทำประชามติ เห็นด้วยหรือไม่ที่จะให้ทำก่อนเริ่มดำเนินการใดๆ ในกระบวนการจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ เพื่อให้สอดคล้องกับคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่ระบุว่า รัฐสภามีหน้าที่และอำนาจจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่โดยต้องให้ประชาชนผู้มีอำนาจสถาปนารัฐธรรมนูญได้ลงมติเสียก่อน และเห็นด้วยหรือไม่ที่จะจัดให้มีการทำประชามติเมื่อจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่เสร็จแล้ว เพื่อให้ประชาชนเห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่อีกครั้ง ก่อนนายกรัฐมนตรีจะนำร่างขึ้นทูลเกล้าฯ
